اهدای نشان فیروزه ای به رسول صدرعاملی - کنفرانس هکا

کارگردان فیلم سال دوم دانشکدۀ من که 21 آبان ماه به دعوت جمعیت سفیر دانشجویان دانشگاه صنعتی اصفهان، برای حضور در نشست نقد و آنالیز فیلم خود به این دانشگاه آمده بود، اظهار کرد: وظیفه سینمای اجتماعی این است که نقصان و ضعف جامعه را بزرگ نشان دهد تا سریع تر اصلاح شوند چنان که اگر گوشه ای از یک ساختمان زیبا لکه ای داشته باشد، کسی باید این لکه را درشت نشان بدهد تا اصلاحش نمایند و آن ساختمان یکپارچه زیبا شود اما این کار به مذاق خیلی ها خوش نمی آید.

صدر عاملی، سال دوم دانشکده من را ادامۀ تجربه های خود دانست و گفت: طی یک دهۀ گذشته، برای نوجوانان و اکنون در حوزه دانشجویان فیلم ساخته ام. در واقع کارها و فعالیت های من به دو بخش تقسیم می شوند؛ دوره اول در دهه 60 تا اوایل دهه 80 است که منجر به ساخت فیلم هایی کاملاً دراماتیک و ملودرام شد و در این کارها به قصه پردازی تکیه شده بود.

وی اضافه نمود: یک توفیق اجباری پیش آمد و من شش سال ممنوع الفعالیت شدم و از سال 1372 اعلام کردند که فیلم هایتان را دوست نداریم! من در این فاصله مستندهایی اجتماعی کار کردم. شش سال کار نکردن، باعث شد تا نوع مسائل سینمایی ای که می خواهم کار کنم را مرور کنم و نتیجه آن فیلم های دختری با کفش های کتانی، من ترانه 15 سال دارم، دیشب باباتو دیدم آیدا و فیلم های پس ازآن بود.

این کارگردان ادامه داد: سال دوم دانشکده من، بعضی ها را عصبی می نماید و دختران بر این باورند که اگر جای شخصیت داستان بودند طور دیگری رفتار می کردند اما واقعیت این است که این فیلم کوشش نموده تا داستان غریزه را مطرح کند، چیزی که ممکن است تمام افراد به شکل خاصی آن را تجربه نموده باشند.

صدر عاملی با بیان اینکه ابتدا نام چشم عروسک را برای سال دوم دانشکده من برگزیده بود، اظهار کرد: چشم عروسک، یک بیماری است که در آن انسان مثل یک عروسک می شود و هیچ حرکت و گردشی ندارد. من در این فیلم کوشیده ام تا بتوانم کمی سینمای اجتماعی را به سینمای انسانی نزدیک کنم.

صدر عاملی، با تأکید بر کوششی که برای نشان دادن مقطعی از دوران اجتماعی در فیلم های خود داشته توضیح داد: دختری با کفش های کتانی، دیشب باباتو دیدم آیدا، گل های داوودی و یا زندگی با چشمان بسته هرکدام دورانی را مطرح کردند. تفاوت شیطنت دختر قصه دختری با کفش های کتانی در دهه 70 با دختر سال دوم دانشکده من در چیست؟ زیست دخترها با هم چقدر متفاوت است؟ چه بر سر ما و نسل ها می آید که رابطه ها دم دستی شده اند و چه چیزی باعث شده که رابطه های عاشقانه به انتها نمی رسند؟ مگر نه اینکه دختر قصه من ترانه 15 سال دارم برای حفظ خانواده کوشش می کرد تا با چنگ و دندان بچه اش را نگه دارد؟

وی اضافه نمود: خانواده ها، زیر یک سقف اما هرکدام تنها و در تلفن های همراهشان هستند. با یکدیگر غذا می خورند، ظاهراً با هم صحبت می نمایند و می شنوند اما آیا تمام درد دل هایشان با یکدیگر است؟ باید بپذیریم که همدلی در خانواده ها تغییر نموده و علی رغم با هم بودن، افراد از نظر ذهنی تنها شده اند. من در این حوزه احساس خطر می کنم و می گویم باید فضای گفت وگو شکل بگیرد.

صدر عاملی اعلام نمود: زنگ خطری در فیلم دختری با کفش های کتانی به صدا درآمد تا بچه های 14-15 سالۀ سرگردانِ خیابانی دیده شوند. من در جامعه ای فیلم می سازم که هر روز با واقعه جدیدی روبه رو می شوم. چرا اندکی از رابطه های خیلی صمیمی منتهی به ازدواج می شوند؟ یک یا دو دهه گذشته این گونه نبود. امروز با این شرایط، من باید فیلمی بسازم که دو سال دیگر نمایش داده شود و تاریخ مصرف نداشته باشد و تازه بخواهد زنگ خطری را هم به صدا دربیاورد و از جامعه جلوتر باشد.

کارگردان فیلم سال دوم دانشکده من گفت: راز ماندگاری سینما در تنوع نگاه هاست اما من روی این مسئله تأکید دارم که کاراکتر این فیلم، ذهن مخاطب نوجوان و جوان را درگیر و باب گفت وگو را باز می نماید. این فیلم نمی خواست حرف های بزرگی بزند، بلکه سعی داشت، موضوع ساده ای را به درستی مطرح کند. اگر یک خانواده این فیلم را ببینند حتماً چند ساعت درباره آن به گفت وگو خواهند پرداخت.

صدر عاملی توضیح داد: من فیلم سازی نیستم که صبح از خواب بیدار شوم و بخواهم فیلم بسازم. اگر سینما بخواهد منتظر من باشد که شش سال یک بار فیلم می سازم، تعطیل می شود.

وی یادآور شد: زمانی که فیلم من ترانه 15 سال دارم را می ساختم، با همان بچه ها بودم. برای ترانه مهم بود که خانواده تشکیل بدهد و آن را حفظ کند اما آیا در سال 1398، در دل این آشنایی های دختر و پسرها، همچنان این مسئله وجود دارد؟ متأسفانه آشنایی ها دم دستی، پیش پاافتاده و جنسیتی تر شده اما منجر به تشکیل یک خانواده نمی شود. این روابط قوام و انسجام پیدا نمی نماید و باعث شده یک بی اعتمادی شکل بگیرد.

این کارگردان، با بیان اینکه 30 سالی است فیلم هایی برای رده سنی 12 تا 20 سال کار می نماید، توضیح داد: کوشش دارم تا این نسل را بفهمم و احساس می کنم که امروزه بین روابط دختر و پسری، بی اعتمادی افزایش یافته و گناه این مسئله به گردن نسل جوان نیست. شرایط سیاسی و اجتماعی چنین خروجی ای را موجب می شود و نمی توان گفت ما خوبیم و جوان ها بد هستند. نسل جوان در 15 سال اخیر روزبه روز مدرن تر شده اما سنت ها، باورها و زیستی که با خانواده خود دارد، یقه او را گرفته و این نوعی تناقض جدی است.

وی با بیان اینکه سینمای جدی و خوب، سینمایی است که مخاطب را به فکر فروببرد، گفت: سینمای خوب سینمایی است که از زیست، نحوه فکر و هدف گذاری فیلم ساز و نویسنده اش برمی خیزد و سال دوم دانشکده من اولین فیلمی است که کارگردانی می کنم بی آنکه قصه اش را خودم نوشته باشم.

این کارگردان اعلام نمود: اعتقادی به سینمای انتها باز، فیلم هنری و فیلم تجاری ندارم. سینما، سینماست و در هر ژانری که باشد یا مخاطب را شگفت زده می نماید یا خیر. در واقع می خواهم بگویم راز ماندگاری سینما در تنوع آن و انواع نگاه هایی است که به آن می شود اما روی این مسئله تأکید دارم که کاراکتر سال دوم دانشکده من ذهن مخاطب نوجوان و جوان را درگیر می نماید.

صدر عاملی با تأکید بر اینکه به سفارش جامعه فیلم نمی سازد، گفت: نساختن فیلم به سفارش جامعه، به این معنی نیست که تافته جدا بافته ای باشم بلکه این سینمایی است که 35 سال است تجربه می کنم و برایم سخت است که فیلمی در ژانر دیگری بسازم.

وی خود را نیز از نقد بی نصیب نگذاشت و اظهار کرد: در بعضی از بخش های سال دوم دانشکده من، محافظه کارانه رفتار کردم و بخشی از ابهامات این فیلم شاید به علت محافظه کاری من بوده است که این مسئله به کاراکتر شخصی من بازمی شود.

کارگردان دختری با کفش های کتانی توضیح داد: چیزی که مرا در این سن کمی خرسند می نماید، این است که اگر در آینده فیلم هایم مرور شوند، یک سند واقعی از دوران خود هستند. مردم باید اوضاع دوره های پیش از خود را بدانند. مسئله بد یا خوب بودن این دوران نیست. این نوع فیلم ها، نشانگر این خواهند بود که چه دوره هایی بر مردم گذشته است.

نبود فهم متقابل یا کنش ارتباطی در جامعه

احمد بخارایی، جامعه شناس حوزه جوانان نیز که در این نشست حضور داشت، گفت: مسئله ای که در فیلم سال دوم دانشکده من برجسته است، نبود فهم متقابل یا آن کنش ارتباطی و فهم دوسویه ای است که باید در ذهن افراد وجود داشته باشد.

وی اضافه نمود: فقدان فهم متقابل، منجر به جزیره شدن و جدا بودن آدم ها حتی آن هایی که هم سن هستند، از یکدیگر شده و این، به خاطر این است که فضای اجتماعی ما فضایی نیست که در آن مصاحبه شکل بگیرد.

این جامعه شناس گفت: من در همه آثار صدر عاملی برجسته است. من ترانه 15 سال دارم اشاره به فردیتی دارد که پشت آن فریاد هویت خواهی است. هویتی که در جامعه ما به شدت مغفول مانده است.

بخارایی ادامه داد: احساس می شود که صدر عاملی در سال دوم دانشکده من، مانند اثرهای قبلی خود، نگاه رئالیستی به جامعه دارد و کوشش می نماید، مطلب را روان مطرح کند. مسئله ای که ظاهراً ظرف مکانی آن دانشگاه است و رفتاری که از یک دانشجو انتظار می رود؛ انتظار یک دانشجوی سال دومی که تقریباً 20 سال سن دارد و باید علم آموزی را محور اصلی قرار دهد.

وی اعلام نمود: صدر عاملی در فیلم اخیر خود فریاد می زند که ذهن سال دوم دانشگاهی، پیش دانشگاهی است و در 15 سالگی گیرنموده است.

این جامعه شناس تأکید کرد: از نگاه جامعه شناسانه و یا روان شناسانه، این فیلم نشان می دهد که جامعه و جوانان ما در حال درجا زدن هستند. در سال دوم دانشکده من بین کاراکترها دیالوگ وجود نداشت و پیوسته تضادها را نشان می داد. نبود دیالوگ در هر جامعه ای، اوج گسست آن است.

در انتها این نشست، به پاس پایه گذاری سینمای اجتماعی-انسانی ایران و 40 سال فعالیت در این حوزه از طرف جمعیت سفیر دانشجویان دانشگاه صنعتی اصفهان، اولین نشان فیروزه ای به رسول صدر عاملی اهدا شد.

مجله آیرخ: مجله گردشگری و مسافرتی

کشتی کروز: کشتی کروز: سفری لوکس و در عین حال مقرون به صرفه به اقیانوس ها