پیشنهادی برای ثبت جهانی گورستان تخت فولاد - کنفرانس هکا

به گزارش خبرنگاران، احمد محیط طباطبایی در رویداد نشست تخصصی نقش و جایگاه آرامستان تخت فولاد در گردشگری معنوی و تعالی بخش که در هفدهمین نمایشگاه بین المللی گردشگری تهران برگزار گردید، گفت: تخت فولاد یکی از فضاهای فرهنگی شهر اصفهان است که آثاری از دوره های مختلف تاریخی را در خود دارد و باید مقدمات ثبت جهانی اش فراهم گردد.

رئیس ایکوم ایران (کمیته ملی موزه ها) اظهار کرد: در بیشتر نقاط کشور، حتی در معاونت های شهری شهرداری ها، گورستان را جزو خدمات شهری دسته بندی می نمایند، اما گورستان یکی از مهم ترین فضاهای فرهنگی در شهرهاست. در واقع گورستان مکان تعلق و حلقه اتصال ساکنان با گذشتگان، برای تداوم حیات در یک جامعه است.

او ادامه داد: دوران شکوفایی اصفهان یک بار در قرن چهارم هجری قمری (آل بویه) و یک بار در دوره سلجوقیان و پس از مغول، در زمان صفویه دوران بسیار شکوفایی را طی می نماید و تخت فولاد هم همین سیر و زندگی را داشته است.

محیط طباطبایی اضافه نمود: هر گورستانی حول محور یک فرد شکل می گیرد. این فرد می تواند عارف، شخصیت سیاسی و غیره باشد. در تخت فولاد هم وجود مقبره یوشع نبی نشان از زیست و تاریخ اصفهان به عنوان شهر یهودیه دارد. تخت فولاد پس از آن رشد کرد. وجود مزار بابارکن الدین مربوط به دورانی است که عرفا جایگاه مهمی پیدا می نمایند و افراد دیگر هرکدام نماینده دوره های دیگر زیست اصفهان هستند.

رئیس ایکوم ایران گفت: باید مدیریت یکپارچه به مجموعه تخت فولاد به عنوان یک فضای فرهنگی شهری برگردانده گردد و مقدمات پلان مدیریتی که آن را کاندیدای ثبت جهانی می نماید، فراهم گردد. در اصفهان بعد از محور صفویه، مجموعه جلفا و اصفهان سلجوقی، چهارمین بخش شاخص فرهنگی تخت فولاد است، با این تفاوت که چه اصفهان صفوی، چه یهودیه و چه دوران آخر ساسانیان و صدر اسلام همه در تخت فولاد نمایندگانی دارند. گویی تخت فولاد موزه ای است که روایتگر سرگذشت تلخ و شیرین این شهر در دوره های مختلف تاریخی است.

تخت فولاد به علت وسعت، کثرت مشاهیر مدفون در آن و وجود ابنیه ارزشمند تاریخی یکی از مهم ترین محوطه های تاریخی و فرهنگی ایران محسوب می گردد

محیط طباطبایی اضافه نمود: تخت فولاد علاوه بر اینکه آرامگاه بیش از هزار نفر از مشاهیر ایران زمین را در خود دارد، به عنوان یک سایت موزه گردشگری شامل آثاری از سنگ مزار با نقوش متنوع انسانی، جانوری، گیاهی و مشاغل است. بعلاوه بناهای آرامگاهی ویژه ای در آن وجود دارد که از نظر تاریخی، معماری، زیباشناسی و هنری این مکان را در زمره مهمترین گورستان های جهان جای داده است.

این پژوهشگر تاریخ با بیان اینکه سالهاست نگاه به قبرستان­ها متفاوت شده است، اظهار کرد: اشتباهی دفن در این مکان، متوقف شده است، در حالی که با رعایت سلسله مراتبی می توانیم قبرستان را دوباره پویا نگه داریم.

محیط طباطبایی در ادامه این بحث، درباره زاینده رود، گفت: در بهار که گوسفندان بچه به جهان می آورند، شیر گوسفندان مختص بره هاست. اگر اضافه بود، از آن کره و ماست و پنیر می گیرند. آب رودخانه زاینده رود هم اول حق خود رودخانه است، نه برای خوردن، نه صنعت و نه کشاورزی. بزرگ ترین میراث شهر اصفهان همین زاینده رود است که وجودش اکوسیستمی را شکل داده و شهر از سرآب تا گاوخونی را به وجود آورده است. باید همه توجه نمایند که بزرگ ترین تهدید برای حیات شهر اصفهان و گردشگری، نبود زاینده رود است.

پیشنهادی برای ثبت جهانی یک گورستان

اصغر منتظرالقائم استاد تاریخ دانشگاه اصفهان نیز با اشاره به وسعت عناصر تخت فولاد، یادآور شد: دانشنامه تخت فولاد از 20 سال پیش با همت 130 پژوهشگر تدوین شد. در این کار بزرگ محققان بسیاری از شهرهای گوناگون و خارج از کشور ما را همراهی کردند و در آن صدها مدخل در معرفی مشاهیر تخت فولاد وجود دارد. تدوین چهارجلد دانشنامه برای یک گورستان امری بی ­نظیر بوده است و تخت فولاد تنها گورستانی است که دانشنامه دارد.

این استاد تاریخ گفت: سنگ قبرها خود موزه­ ای گویا هستند. اشعار زیبا و خوشنویسی در کنار ماده تاریخ ها، سخنگوی فرهنگ هستند. حجاری­ های سنگ­ ها نیز با نقوشی از فرشتگان، انسان ها و گیاهان زیبایی فراتر از وصف به این مکان داده اند.

او ادامه داد: علاوه بر بزرگان علمی و هنری، تخت فولاد میراث ناملموسی هم دارد که باید مورد توجه قرار بگیرد و همین امروز هم آیین­ هایی در این مکان جاری است که از مهم­ترین آن ها می ­توان به برگزاری دعای کمیل اشاره نمود. بعلاوه در روزهای مختلف به خصوص در شب­های آدینه، مردم به صورت گسترده در تکیه ها حضور دارند.

مدیر دانشنامه تخت فولاد گفت: تخت فولاد از دوران پیش از اسلام و تا اکنون پابرجاست و مکانی برای تعالی بخشی است. مردم در طول زندگی خود مسائل روحی و روانی فراوانی دارند که با آمدن به این مکان معنوی به درمان آن می پردازند و ارتباطی با عالم معنا برقرار می نمایند.

مجموعه تاریخی، فرهنگی و گردشگری تخت فولاد در تاریخ 26خرداد 1375 در لیست میراث ملی ایرانیان ثبت شده و کالبدی شامل مزارها، مقابر، تکایا، مساجد، آب انبارها، کاروانسرا، فضای سبز، کتابخانه، موزه و بخش های متنوع است.