10 فیلم هنری علمی، تخیلی که باید در تعطیلات نوروز تماشا کنید - کنفرانس هکا

بیشتر فیلم های علمی-تخیلی روایت، حوادث و شخصیت پردازی های شگفت انگیزی دارند؛ زیرا داستان های ناملموس آن ها مفاهیم انتزاعی و سورئالی را در خود جای داده اند. مولفه هایی مانند موجودات بیگانه، فناوری های ماورایی و زندگی در سیارات دیگر از خصایصی به شمار می روند که در این گونه از فیلم ها با آن ها بسیار روبه رو می شویم. در این مطلب 10 فیلم به شما معرفی می کنیم که تلفیقی از ژانر علمی-تخیلی و سینمای هنری هستند و به جرات از شاهکارهای سینمای جهان به حساب می آیند. در این رتبه بندی ابتدا چند فیلم هنری علمی-تخیلی مدرن را معرفی می کنیم و در خاتمه به سراغ کلاسیک های همیشگی می رویم.

10. بیچارگان (Poor Things)

• کارگردان: یورگوس لانتیموس
• سال انتشار: 2023
• امتیاز سایت IMDb به فیلم: 8/1 از 10

به طور معمول یورگوس لانتیموس را با آثار عجیب و نامتداول می شناسند؛ فیلمسازی که همواره مرزهای نوی برای خیلال پردازی را ترسیم می کند، سپس تمام قوانین و تعریف های مقرر شده در سینما را کنار می گذارد و درنهایت داستانی کاملا منحصربه فرد و متمایزی را ارائه می دهد. فیلم گوتیک، نمادین و علمی-تخیلی بیچارگان، نوترین ساخته این کارگردان محسوب می شود و اقتباسی از رمانی به همین نام است. این فیلم مانند روند همیشگی لانتیموس در ساخت آثارش، نگاهی نو به موقیعت و شخصیت ها دارد اما او همچنان سعی کرده که همان مولفه های همیشگی آثارش را حفظ کند. بدون شک بیچارگان از لحاظ ساختار روایی، جلوه های بصری و حتی لحن عجیب و غریب اش جز آثار سینمای هنری به حساب می آید.

بیچارگان به عنوان یکی از بهترین فیلم های علمی-تخیلی 2023 شناخته می شود و همچنین توانست در مراسم نود و ششمین جوایز اسکار، چهار جایزه از جمله جایزه بهترین بازیگر زن را برای بازی تحسین برانگیز اما استون رقم بزند.

این اثر داستان شگفت انگیز و حتی طنزآمیزی را به سبک فرانکشتاین روایت می کند که این بار با خلق موجودی نو بازگشته است. بلا بکستر با بازی بی نظیر اما استون طی سفر خود که مملو از ماجراجویی، خودیابی، شگفتی و حتی وحشت های گاه و بی گاه است، درک و تجربه متفاوتی از جهان پیرامون را به دست می آورد.

9. مردی که به زمین سقوط کرد (The Man Who Fell to Earth)

• کارگردان: نیکلاس روگ
• سال انتشار: 1976
• امتیاز سایت IMDb به فیلم: 7/3 از 10

فیلم مردی که به زمین سقوط کرد با حضور دیوید بووی، موسیقی دان افسانه ای در یک نقش کاملا نو و جالب توجه است که قطعا این یکی از بهترین بازی های او محسوب می شود. شاید روایت فیلم آنقدرها هم پیچیده و سخت نباشد، ولی موضوعاتی که در ادامه به آن پرداخته می شود، کماکان پیچیدگی هایی عجیبی پیدا می کند. داستان فیلم حول محور موجودی بیگانه است که در مأموریتی مهم برای نجات سیاره خود به زمین می آید، اما هنگامی که در کشاکش ارتباط با انسان های بسیار ترسناک قرار می گیرد از لحاظ شخصیتی و فیزیکی به تنزل می رسد.

مردی که به زمین سقوط کرد اثری قابل تامل و هوشمندانه به شمار می رود که مخاطب می تواند از دریچه جهان سورئال و غیرعینی، ظلم واقع در جهان را به واسطه چشمان موجودی فرازمینی مشاهده کند. این اثر به خاطر زبان بصری و جهان داستانی اش حسی از ماورایی بودن یا بیگانگی را انتقال می دهد. مردی که به زمین سقوط کرد اثری استثنایی و خلاقانه به شمار میرود که هرسینمادوستی را عمیقا درگیر تمام کشمکش های داستانی خود می کند.

8. سولاریس (Solaris)

• کارگردان: آندری تارکوفسکی
• سال انتشار: 1972
• امتیاز سایت IMDb به فیلم: 8 از 10

برخی فیلم درخشان و شاهکار 2001 :اودیسه فضایی (2001: A Space Odyssey) را به عنوان بی بدیل ترین فیلم هنری علمی-تخیلی می شناسند که تواست جهان سینما را متحول کند. اما فیلم سولاریس ساخته آندری تارکوفسکی، شاید به جرات چیزی هنرمندانه تر و عجیب تر باشد. فیلم سولاریس و اودیسه فضایی از مضامین و روایت ها جاه طلبانه مشابه ای برخوردارند که گاهی همین امر دلیل قیاس آن ها بایکدیگر می شود.

معمولا سولاریس را بیشتر یک درام روان شناختی می دانند تا یک اثر علمی-تخیلی. داستان این فیلم پیرامون یک روان شناس است که به یک ایستگاه فضایی برای کمک به فضانوردانی می رود که از شرایط روحی معماگونه ای رنج می برند. سولاریس یک فیلم پیچیده، عمیق و وهم آلود است که با نفوذ به اعماق فکر انسان، رازهای وسیع و حتی دلهره آور درون آن را واکای می کند.

7. خاطرات (Memoria)

• کارگردان: اپیچاتپونگ ویراستاکول
• سال انتشار: 2021
• امتیاز سایت IMDb به فیلم: 6/5 از 10

فیلم هنری خاطرات از آن دست آثار ژانر علمی-تخیلی محسوب می شود که در حین تماشا، دائما مغلوب اندیشه و احساساتی خواهید شد که معمولا آن را بیشتر در سینمای هنری می بینید. این فیلم گیج کننده و گیرا یکی از بهترین فیلم های علمی-تخیلی اخیر به شمار می رود که با وجود حداقل طرح داستانی، توانسته فیلمی تحسین برانگیز ارائه دهد. داستان خاطرات دنبال کننده زندگی شخصیت زنی است که پس از شنیدن متداوم صداهای عجیب و غریب در شب به سراغ یافتن منشاء آن ها می رود. با پیش روی داستان او کماکان با این واقعیت کنار می آید که احتمالا هرگز پاسخی برای سرچشمه آن صداها وجود ندارد و درنهایت فیلمساز مخاطب را مجبور به پذیرش چنین تصوری می کند.

این فیلم که خط روایی آهسته ای دارد به جای تمرکز بر داستان گویی کلاسیک یا حتی نمایش ویژگی هایی در قصه از طریق قوس شخصیتی، بیشتر روی ارائه یک فضای معلق و البته منحصربه فرد تاکید دارد. خاطرات را باید با رویکردی کاملا هنری و شاید تجربی نگاه کرد تا بتوانید به بهترین شکل، الگوهای خاص سینمایی ویراستاکول را درک کنید.

6. خدا بودن سخت است (Hard to Be a God)

• کارگردان: الکسی یوریویچ ژرمن
• سال انتشار: 2013
• امتیاز سایت IMDb به فیلم: 6/6 از 10

اگر در پی فیلمی هستید که داستانی آشفته و بی پروا را در بستر یک جهان علمی-تخیلی روایت کند، خدا بودن سخت است بهترین انتخاب خواهد بود. اتفاقات در فیلم درون سیاره ای غیر از زمین می گذرد با این حال سبک زندگی قرون وسطایی مردم این سرزمین خیالی، گاهی باعث می شود که جهان اثر شبیه به درام های فانتزی تاریک دیده شود. فیلم تقریباً سه ساعته خدا بودن سخت است درباره گروهی از دانشمندانی است که در ماموریتی ویژه به سیاره دیگری فرستاده می شوند تا جمعیت آن مکان را توسعه دهند، اما هنگامی که آن ها تصمیم می گیرند که درازای وظیفه اصلی خود نقش خدا را ایفا کنند، مشکلاتی ترسناک رخ می دهد.

این فیلم تجربه ای سخت و طاقت فرسا از لحظاتی عجیب ارائه می دهد و درنهایت مخاطب طی روبرو با موقعیت های مرعوب کننده درون فیلم، دربرابر پاسخی مطلق قرار می گیرد که خدا بودن بسیار سخت است. اثر خدا بودن سخت است با قدم گذاشتن در مکان های بسیار تاریک، چشم اندازی وحشتناک و ترسناکی از جهانیی خیالی را به تصویر می کشد که بی گمان یکی از نفس گیرترین فیلم های علمی-تخیلی در تمام دوران تاریخ سینما است.

5. 2046 (2046)

• کارگردان: وونگ کار وای
• سال انتشار: 2004
• امتیاز سایت IMDb به فیلم: 7/4 از 10

بی گمان یکی از مهم ترین فیلمسازان آسیایی وونگ کار وای است؛ فیلمسازی که همواره با روایتی شاعرانه در فیلم هایش به احساساتی ژرف دست می یابد. فیلم 2046 جستجویی شگفت انگیز در بطن احساساتی عاشقانه و نوستاژی است که داستان گیرا و کم نظیر آن در قلمرو فیلم های علمی-تخیلی روایت می شود. وونگ کار وای، قصه غیرواقعی و ناممکن خود را با فضای تصویری رویاگون و درخشان اما مالموس پیش می برد که همین امر دلیلی خواهد شد تا رویکرد و احساسی به غایت متفاوت از این ژانر داشته باشیم.

اتفاقات 2046 همزمان در آینده و گذشته رقم می خورد به شکلی که تقطیع صحنه و حتی نماها زیاد اتفاق می افتد اما درعین حال از انسجام درونی خوبی برخوردار است. برای درک بهتر خطوط داستانی و موضوع این فیلم بهتر است که مخاطب به درون این اثر عمیقا غوطه ور شود تا حسی ناب از یک اثر هنری درخشان و متمایز را دریافت کند.

4. تا خاتمه جهان (Until the End of the World)

• کارگردان: ویم وندرس
• سال انتشار: 1991
• امتیاز سایت IMDb به فیلم: 6/8 از 10

ویم وندرس فیلمساز بزرگ آمریکایی، مانند وونگ کاروای به خوبی با قواعد سینمای هنری آشناست. وندرس معمولا در ساخت فیلم های درام و جاده ای تسلط بسکمک دارد و همچنین در طراحی شخصیت ها مجموعه ای از خصایص کاملا اسرارآمیز را در یکدیگر تلفیق می کند و درنهایت گویی واقعی و حقیقی هستند. درواقع این کارگردان مخاطب را به شکلی خلاقانه از طریق آفرینش داستان هایش به درون جهانی فکری خود دعوت می کند تا از طریق کنش موجود در خاتمه داستان، بذر اندیشه ای عمیق را در فکر تماشاگر برجای بگذارد.

فیلم هنری علمی-تخیلی تا خاتمه جهان یک فیلم جاده ای است که بخش های زیادی از فیلم بسیار کم بر روایت تاکید دارد، اما با این وجود نگاه متفاوت و شگفت انگیزی درباه فناوری و رابطه اش با بشر دارد و به خوبی آن را درون اثر بازگو می کند. تا خاتمه جهان یک فیلم مهیج و درونی محسوب می شود و دارای طیف وسیعی از مولفه های پیچیده ای و متفاوتی، درباره مفاهیم علمی-تخیلی است.

3. برزیل (Brazil)

• کارگردان: تری گیلیام
• سال انتشار: 1985
• امتیاز سایت IMDb به فیلم: 7/9 از 10

برزیل یکی از پیروز ترین فیلم های علمی-تخیلی است که فضایی تاریک، گاهی اذیت کننده و همچنین طنزآمیزی را به نمایش می گذارد. این اثر عجیب و غریب ساخته فیلمساز ساختارشکن، تری گیلیام است و به عنوان یک فیلم کالت شناخته می شود. شخصیت اصلی برزیل در وضعیتی کابوس وار قرار می گیرد که مرز میان رویا و واقعیت برای او درهم می آمیزد. زندگی این شخصیت به واسطه هویت های غلط، سیستم عقلانی و قانونمند بی معنی و جهانی آینده نگر کاملا از کنترل خارج می شود.

این اثر شاید برای آن دست از سینمادوستانی قابل پذیرش است که با جهان سینمای مستقل و هنری ارتباط بهتری می گیرند؛ زیرا جو نفس گیر و اوهام گونه فیلم ممکن است برای هر مخاطبی مجذوب کننده نباشد. در هرصورت برزیل اثری متمایز و عجیب و غریبی است که فقط با متر و معیارهای جهان سینمای هنری تعریف می شود.

2. زیر پوست (Under the Skin)

• کارگردان: جاناتان گلیز
• سال انتشار: 2013
• امتیاز سایت IMDb به فیلم: 6/3 از 10

فیلم زیر پوست شاید یکی از بهترین آثار هنری علمی-تخیلی تمام دوران باشد. زیر پوست با فضای دلهره آور و شخصیت پردازی خاکستری، داستان اسرارآمیز یک موجود فضایی را روایت می کند که در شمایل یک زن اغواگر، مردان مختلف زمینی را شکار می کند.

سبک فراواقع گرایی و خط روایی آهسته زیر پوست احساس غوطه وری در یک جهان باورنکردنی، خفقان آور و گیج کننده ای را به وجود می آورد که احتمالا درک درست رویدادهای فیلم را سخت می کند. زیر پوست با جسارت و نگاهی تازه، زندگی یک بیگانه غیرانسانی را به تصویر می کشد که مانند آن را حتی در سینمای تجربی هم کمتر دیده ایم.

1. استاکر (Stalker)

• کارگردان: آندری تارکوفسکی
• سال انتشار: 1979
• امتیاز سایت IMDb به فیلم: 8/1 از 10

فیلم استاکر ساخته آندری تارکوفسکی یکی از مهم ترین فیلم های ساخته شده از طریق این کارگردان روسی است که درمیان بهترین فیلم های هنری تمام دوران قرار می گیرد. داستان فیلم حول محور سه شخصیت مرد است که برای پیدا کردن یک مکان رازآلود به نام منطقه سفر عجیبی را آغاز می کنند و احتمالا هرفردی که آن را بیابد، می تواند به تمام رویاهای خود برسد.

در این اثر مخاطب هرگز نخواهد فهمید که آیا این شخصیت ها درنهایت به آن مکان رویایی می رسند یا هیچ نقطه خاتمهی ای وجود ندارد. فیلم طی مسیر به جنبه های عمیق هستی شناسانه می پردازد و شاید هدف تارکوفسکی از ایجاد رویایی محال و دور این بوده است که مخاطب را در بازه زمانی مشخصی درون یک محیط وهم آلود به دام بی اندازد، بنابراین ما می توانیم درباره بعدهای مختلف زندگی و انسان ها ساعت ها تعمق کنیم.

منبع: Collider