پیوند تولید گیاهان دارویی با گردشگری به رونق تجارت و افزایش درآمد در غرب مازندران می انجامد - کنفرانس هکا

بنابر اعلام منابع رسمی تنها گردش مالی صادرات اسانس و عصاره گیاهان دارویی در کشور طی سال گذشته هشت میلیون دلار اعلام شده است. مازندران نیز به جهت اقلیم و شرایط آب و هوایی مناسب منشا رویش گیاهان دارویی متنوعی است که به صورت خودرو رشد می کنند، خواص درمانی زیادی دارند و از آنجایی که به صورت انحصاری در اقلیم خاصی می رویند در دنیا مورد توجه هستند.

کشت گیاهان دارویی در غرب مازندران نیز از دیرباز رونق داشته و ییلاق جنت رودبار رامسر به عنوان مرکز گل گاوزبان ایران شناخته می شود. با این اوصاف هم زمان که قیمت زمین در منطقه ها بکر ییلاقی غرب مازندران سر به فلک کشید و تب ویلاسازی همه گیر شد، رغبت بومیان برای کشت و فراوری گیاهان دارویی هم رنگ باخت.

اگر به این عامل کاهش متراژ زمین ها و هزینه گزاف نیروی کار را اضافه کنیم خواهیم دید که تمایل به کشت گیاهان دارویی حتی کشاورزی با اما و اگرهای زیادی روبرو شده است.

با این اوصاف کارشناسان معتقد هستند که هنوز تا ناامیدی فاصله زیادی وجود دارد، چرا که کارشناسان بر این باورند که قیمت فراوریات گیاهی روز به روز در حال افزایش است و میتوان با راه اندازی شرکتهای معتبر در زمینه فراوری و بسته بندی گیاهان دارویی همچنین پیوند گیاهان دارویی به صنعت گردشگری زنجیره مالی این محصولات را تکمیل کرد و در مسیر سودآوری مطلوب قرار گرفت.

معاون فنی اداره جهاد کشاورزی رامسر گفت: گل گاوزبان گیاه غالب در غرب مازندران است که در چند سال اخیر قیمت آن افزایش چشمگیری داشته است. حالا اگر به این اقلیم حاصلخیز گیاهانی نظیر زعفران، گلپر، گل محمدی، بنفشه خودرو و دیگر محصولات را اضافه و تمام اصول فراوری، عرضه و ویژگی های صادراتی آن رعایت کنیم خواهیم دید که فراوری گیاهان دارویی در داخل و بازارهای دنیای مالی است و درآمد قابل توجهی برای فعالان این عرصه به همراه دارد و به توسعه پایدار کشاورزی و اقتصاد روستا می انجامد.

معصومه کشاورز گفت: البته فراوری گیاهان دارویی در کنار مزیت های گفته شده خالی از چالش نیست، چرا که کمبود نیروی کار، زمین های کوچک مقیاس و قیمت بالای زمین موجب شده که بومیان به فراوری گیاهان دارویی در سطح وسیع روی خوش نشان ندهند و همین موارد فراوری این محصولات در غرب استان به ویژه جنت رودبار را با چالش و کاهش هر ساله سطح زیرکشت روبرو کرده است.

به گفته وی، اگرچه بومیان در سطح محدود و یا مصرف شخصی با برخی از این گیاهان دارویی در ارتباط هستند، اما به دلیل موانع گفته شده به فراوری این محصولات نگاه تجاری و مالی ندارند و ترجیح می دهند چنانچه زمینی در اختیار دارند با ساخت اقامتگاه و اجاره آن درآمدزایی کنند.

کشاورز افزود: البته افرادی در منطقه جنت رودبار هستند که این محصول را به صورت فله از مردم خریداری و در اختیار شرکت های صادر کننده استانهای دیگر قرار می دهند و با نام تجاری آن شرکت ها به کشورهای دیگر از جمله کشورهای حاشیه خلیج فارس و چین صادر می کنند.

کشاورز عدم برندسازی و بسته بندی و فروش بدون داشتن برچسب را از دیگر ضعف های فراوری گیاهان دارویی و باز ماندن از بازارهای صادراتی گسترده معرفی کرد و گفت: غرب مازندران به لحاظ برخورداری از آب و هوای مناسب بستر مناسبی برای رویش گیاهان دارویی با خاصیت درمانی به شمار می رود، به همین دلیل معتقدم چنانچه شرکت معتبری در زمینه فرآوری و بسته بندی گیاهان دارویی در منطقه راه اندازی شود امکان تجاری سازی گسترده و رغبت مردم به فعالیت در این زمینه فراهم خواهد شد.

وی فراوری گلپر در اشکور، گل محمدی در جنت رودبار و کشت زعفران را از دیگر محصولات فراوریی در منطقه توصیه کرد و اضافه کرد: زعفران از دیگر محصولاتی است که به تازگی فراوری آن در مازندران رونق گرفته و کیفیت آن با زعفرانی که در خراسان فراوری می شود برابری می کند. به همین دلیل میتوان کشت آن را به متقاضیان توصیه کرد.

به گفته وی، فراوری گیاهان دارویی چنانچه نیاز به مجوز آبکمک و تسهیلات داشته باشد باید از حدنصاب مشخصی برخوردار باشد و این مورد خود محدودیتی برای کشت در زمین های کوچک مقیاس محسوب می شود با این وجود دولت برای کشت گیاهان دارویی در زمین های کوچک مقیاس هم حمایت هایی در نظر گرفته است از جمله اینکه در صورت تقاضا جهت احداث واحد فراوری گیاهان دارویی در زمینهای پایین تر از حد نصاب نیز بذر یا نشا را در اختیار متقاضیان قرار می دهد.

در کنار ایجاد زیرساختهایی نظیر شرکتهای فرآوری و بسته بندی گیاهان دارویی، تلفیق فراوری گیاهان دارویی با گردشگری هم به عنوان نسخه شفابخش اقتصاد روستاهایی که با سرعت به سمت ویلاسازی و کمرنگ شدن کشاورزی در حرکت هستند مطرح می شود. به این معنی که برای گردشگری که در پی تجربه های نو و کشاورزی که از درآمد خود ناراضی است پیوند دو صنعت گردشگری و کشاورزی می تواند درآمد کشاورز را بهبود و آرامش روحی و روانی و تجربه ای متفاوت را به گردشگر هدیه دهد.

یک صادر کننده گیاهان دارویی با اشاره به سودآوری مالی این محصولات گفت: چنانچه تمامی اصول کمی و کیفی این فراوریات رعایت شود فراوری گیاهان دارویی ارزش اضافه کرده قابل توجهی دارد.

حسین گلین مقدم شرح داد: تامین آب به جهت آبکمک منظم، تمرکز بر یک یا 2 گونه محصول، بانک فراوری نشاء، خرید محصول از فراوری کننده و افزایش تناژ به جهت اینکه در بحث صادرات اهمیت دارد، از مواردی است که اگر رعایت شود و زیرساخت آن فراهم شود منجر به توسعه و مالی شدن فراوری گیاهان دارویی می شود.

وی با اشاره به زودبازده بودن گیاهان دارویی یادآور شد: سایر محصولات کشاورزی نظیر کیوی، پرتقال و گردو همچنین دیگر اقلام کشاورزی پس از چند سال به باردهی می رسند در حالیکه گیاهان دارویی چنانچه در پاییز کاشته شوند در بهار قابل برداشت و سودآور هستند.

گلین مقدم گفت: از سوی دیگر منطقه ها ییلاقی غرب مازندران به جهت گردشگر پذیر بودن ظرفیت ایجاد مزارع گردشگری را دارند. در واقع ایجاد چند مزرعه گردشگری در هر کریدور ییلاقی سبب جذب گردشگر و علاقه مندی جامعه محلی به توسعه این فعالیت ها می شود. به این معنی که ابتدا یک نفر مزرعه را به صورت حرفه ای ایجاد و الگو سازی کند، اجرای چنین طرحی موجب الگوبرداری از سوی مردم و تکرار آن خواهد شد.

گلین مقدم گفت: چنانچه این موارد الگوسازی شود مردم متوجه شوند که صرفه مالی دارد، به سمت اجرایی این فعالیت ها حرکت می کنند.

وی با بیان اینکه داروهای گیاهی نظیر گل گاوزبان چنانچه ارگانیک و بدون کودهای شیمیایی فراوری و به صورت اصولی خشک و بسته بندی شوند به راحتی به بازارهای بین المللی راه می یابند و صرفه مالی بالایی هم دارند. اما چناتچه زیرساختهایی نظیر سوله های خشک کن تامین نشود، محصول بی کیفیت اگر هم صادر شود برگشت میخورد، به زنجیره صادرات وصل نخواهد شد چنین روندی زنجیره اشتغال را هم متوقف خواهد کرد.

بنابر اعلام منابع رسمی، حدود 100 هکتار از اراضی منطقه جنت رودبار رامسر زیر کشت گل گاوزبان است که از این میزان در شرایط مطلوب حدود 25 تن گل گاوزبان خشک برداشت می شود. بنابراین ترویج این الگوی مزرعه گردشگری و دیگر زیرساختهای لازم برای فراوری با کیفیت وصادرانی همچنین حمایت مالی دولت در بخش اعطای تسهیلات به اجرایی شدن این طرحها، مهاجرت معکوس و فعالسازی اقتصاد روستا کمک می کند.

طبق گزارشهای رسمی، سهم تجارت دنیای سالانه از صادرات محصولات گیاهان دارویی حدود 124 میلیارد دلار بوده است و درحالی که از این میزان سهم کشور ما حدود 440 میلیون دلار است که این میزان کمتر از سه دهم درصد کل تجارت دنیای است.

سرانه مصرف گیاهان دارویی نیز حدود یک کیلوگرم است و به خاطر همین است که کشت و توسعه گیاهان دارویی مورد توجه دولت مردمی سیزدهم قرار گرفته است و سرمایه گذاری بر روی حدود 170 گونه گیاه دارویی می تواند مصداق روشنی از حمایتهای دولت در این حوزه باشد.