منافع ایروان و بیشکک از پیوستن به اتحادیه مالی اوراسیا EAEC

به گزارش کنفرانس هکا، علیرغم اقتصاد قرقیزستان که بدترین سه ساله مالی را متحمل شده است، اقتصاد ارمنستان پس از پیوستن به اتحادیه مالی اوراسیا، به صورت پویا توسعه پیدا نموده است.

به گزارش خبرنگار گروه بین الملل خبرنگاران، به نقل از پورتال آسایی مرکزی، مرکز مطالعات یکپارچگی بانک توسعه اوراسیا در گزارش تحلیلی خود تحت عنوان تأثیر یکپارچگی ارمنستان و قرقیزستان در چارچوب اتحادیه اقتصادی اوراسیا، چشم انداز پیوستن ارمنستان و قرقیزستان به اتحادیه اوراسیا را آنالیز نموده است که در مطلب زیر به خلاصه ای از آن می پردازیم.

به گفته کارشناسان، زمان بسیار کمی برای ارزیابی جامع از اثربخشی این کشورها در اتحادیه اوراسیا گذر نموده است. علاوه بر این، طی سه سال گذشته دوره کامل توسعه اقتصادی دنیا به طور کلی و به ویژه کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا به طور خاص خیلی مطلوب نبوده است که می توانست موجب کاهش تاثیر مثبت یکپارچگی بر اقتصادهای ارمنستان و قرقیزستان گردد.

اما حتی در این مدت کوتاه و سخت نیز نتایجی وجود دارد که می توان، با دستان خود لمس کرد.

ارمنستان

پس از پیوستن به اتحادیه اقتصادی اوراسیا، اقتصاد ارمنستان کاملا پویا توسعه پیدا نموده است. با وجود شرایط نامساعد خارجی (کاهش رشد فراوری ناخالص داخلی شرکای تجاری در اتحادیه و کاهش قیمت دنیای کالاهای عمده صادراتی)، ایروان پیروز به جبران زیان های افزایش حجم فیزیکی فروش سنگ های مس و کنسانتره به کشورهای ثالث شد (راه اندازی مجتمع معدنی تغوت در سرانجام سال 2014). کاهش هزینه های ارسالی از سوی فدراسیون روسیه، تقاضای کم مصرف و سرمایه گذاری در داخل کشور نتیجتا مانع از رشد فراوری ناخالص داخلی ارمنستان در سال 2015 تا 3٪ نشد.

در این گزارش آمده است که: در سال 2016، کاهش جدی فراوریات کشاورزی (5.2٪-) و ساخت و ساز (11.3٪-) با رشد صنعت و خدمات (گردشگری) متعادل شد، که به اقتصاد اجازه افت نداد. و در سال 2017، فراوری ناخالص داخلی ارمنستان بالاترین رشد را در میان تمام کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا نشان داد 7.5٪+). در اینجا، رشد جابجایی پولی شخصی افراد، عمدتا از سوی فدراسیون روسیه نقش مهمی را بازی کرد، که به دلیل بهبود اقتصاد روسیه به وجود آمد.

در سال گذشته، رشد اقتصادی دوباره به میزان 5.3 درصد کاهش یافت که این امر به دلیل ضعف فراوری و کاهش استخراج سنگ های معدنی بود، که پتانسیل افزایش آن در ظرفیت های فعلی از بین رفته است.

به نظر کارشناسان مرکز مطالعات یکپارچگی بانک توسعه اوراسیا، اگر شما به تغییر ساختار فراوری ناخالص داخلی نگاه کنید، در سه سال گذشته، سهم کشاورزی در اقتصاد ارمنستان کاهش یافته است، صنعت در سطح پایداری باقی مانده، و خدمات افزایش یافته (به 51.3٪ در سال 2017). به هر حال، از لحاظ نرخ رشد فراوری صنعتی، کشور در میان کشورهای عضو EAEU مقام نخست را گرفت و این امر به وسیله استفاده از صرفه جویی به مقیاس ، که به وسیله گسترش بازار فروش تسهیل می شد، امکان پذیر شد.

در تجارت خارجی، شرکای اصلی ارمنستان به دلیل موقعیت جغرافیایی و ساختار تجارت، که مواد اولیه در آن غالب هستند، خارج از اتحادیه هستند. اما روند مثبت است. برای دو سال اول یکپارچگی، گردش اقتصادی با کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا از 1.2 میلیارد دلار در سال2015 به 1.9 میلیارد دلار در سال 2017 افزایش یافت.

در شرایط محاصره میان مرزهای آذربایجان و ترکیه، به کامیون های باری ارمنی فرصت عبور ترجیحی به وسیله گرجستان به ایستگاه بازرسی خودرو بین المللی لارس علیا (دو خط اختصاص داده شده) داده شد. زمان انجام فرایندهای گمرکی از 50 ساعت تا 3 ساعت کاهش یافت، مکانیزم کنترل حمل و نقل و آزاد سازی کامیون های حمل و نقل بار ایجاد شد که به موجب آن میزان کالاهای حمل و نقل جاده ای در سال 2017، 41٪ ، ترافیک مسافری 2.6٪ و ترافیک باری 9.7٪ افزایش یافت.

علاوه بر این، عضویت در اتحادیه، قیمت گاز از روسیه را کاهش داد که بودجه کشور به طور قابل توجهی بستگی به آن دارد. در سال 2015، از 190 دلار برای هر هزار متر مکعب به 165 دلار کاهش یافت. در 2017-2018 هزینه سوخت گازی برای ایروان دوباره (به 150 دلار) کاهش یافت و در سال 2019 به سطح 165 دلار در هر هزار متر مکعب رسید.

اما ورود به اتحادیه اقتصادی اوراسیا مهمترین نقشش را در توسعه زیرساخت های ارمنستان به عنوان بخشی از کمربند اقتصادی جاده ابریشم چین و همسطح کردن وضعیت اجتماعی شهروندان آن بازی کرد. از جمله بنیاد تثبیت و توسعه اوراسیا 150 میلیون دلار برای ساخت بخش چهارم (جنوبی) کوریدور شمال-جنوب از مرز با ایران تا شهر کاجاران اختصاص داده است. نویسندگان گزارش می گویند: این پروژه با تسهیل ارتباطات حمل و نقلی با ایران و تسهیل دسترسی به دریای سیاه و مسیرهای حمل و نقلی شریان های آسیا و اروپا برای ارمنستان بسیار مهم است.

همچنین دسترسی به بنادر ایرانی توسط ساخت خط راه آهن به جنوب همین تاثیر را در پی خواهد داشت. در عین حال، پروژه های ساختمانی مرزی برای خطوط برق با ولتاژ بالا با گرجستان و ایران در حال انجام هستند که نه تنها برای ایروان فرصت حضور در شکل گیری بازار برق واحد اتحادیه اقتصادی اوراسیا را فراهم می نماید، بلکه یک پل بین اتحادیه اقتصادی اوراسیا و تهران ایجاد می نماید.

در سال های 2015-2017 ایروان از صندوق اوراسیایی توسعه و ثبات 300 میلیون دلار وام دریافت کرد. این پول برای بهبود کارایی هزینه های دولتی، بهبود شرایط اقتصادی در کشور و دلار زدایی از بخش بانکی صرف شده است. مهم این است که در سال های اخیر سطح فقر کشور دائما در حال کاهش بوده است، اگر چه تاکنون پیروز به مهار بیکاری نشده است.

قرقیزستان

بدترین سه ساله اقتصادی را اقتصاد قرقیزستان متحمل شده است. در سال 2015، بلافاصله پس از پیوستن به اتحادیه اقتصادی اوراسیا، جمهوری به شدت تحت تاثیر منفی کاهش قیمت های دنیای فلزات، کاهش فعالیت های تجاری در فدراسیون روسیه و کاهش روبل نهاده شد. کارشناسان مرکز مطالعات یکپارچگی می گویند: این نشان دهنده وابستگی قرقیزستان به تجارت با کشورهای همسایه، در درجه اول به صادرات طلا و همچنین درآمدهای حاصل از نیروی کار مهاجر است.

با این حال، در سال های 2015-2016 نرخ رشد اقتصاد قرقیزستان در منطقه مثبت (3-4٪+) باقی ماند و در سال 2017، زمانی که درآمدهای پولی به کشور تقریبا یک چهارم افزایش یافت (24.2٪+) ، فراوری ناخالص داخلی قرقیزستان حتی سریعتر رشد کرد. با وجود شاخص های توسعه خوب در تمام زمینه ها، در سال گذشته رشد اقتصاد کشور (3.1٪+) دوباره افت کرد، زیرا بزرگترین ذخایر طلای کوم تور به بخش معدنی با مواد معدنی ضعیف رسید و به همین دلیل صادرات آن به شدت کاهش یافت.

قابل توجه است که ساختار فراوری ناخالص داخلی طی سه سال گذشته به سختی تغییر نموده است. در این گزارش آمده است که، نوسانات به اصطلاح طلایی در کشور شکل گرفته است که اقتصاد قرقیزستان را به شدت وابسته به این حوزه می داند. برای حمایت از جمهوری، بانک توسعه اوراسیا در حال حاضر روی تامین اقتصادی خرید تجهیزات قزاقستان به ارزش 30 میلیون دلار برای معدن طلای قرقیزی جامگیر کار می نماید.

در سال 2015، با توجه به شرایط بد خارجی و ضعف تقاضای داخلی، افت نه تنها در صنعت معدن، بلکه در صنعت فراوری (صنایع غذایی و نساجی) مشاهده شد. اما در سال 2016، فراوری صنعتی آغاز به نشان دادن یک روند مثبت و در سال 2018 رشد حدود 12٪ از خود داشت. اما، به هر حال، موقعیت غالب در صنعت قرقیزستان همانند قبل در بخش صنعت معدن و توسعه معادن رو باز مانده است.

تجارت خارجی هنوز هم خوب نیست ، اما در سال های 2015-2018 تعادل منفی به طور مداوم به دلیل کاهش واردات کاهش یافت. این به دلیل کاهش قدرت خرید مردم و تقاضای سرمایه گذاری است. بدون احتساب طلا ، کشورهای عضو EAEU بازار اصلی برای کالاهای فراوری شده در قرقیزستان هستند، با این حال، حجم معاملات تجاری با آنها در طی سه سال یکپارچگی متقابل نه تنها رشد ننموده بلکه حتی از 2.5 میلیارد دلار در سال 2015 به 2.4 دلار در سال 2017 کاهش یافته است.

علاوه بر این در این گزارش آمده است که، روند صعودی در سهم واردات از کشورهای خارج از اتحادیه وجود داشته که نشان دهنده فقدان تاثیر قابل توجه یکپارچگی در ساختار کلی جغرافیایی قرقیزستان است.

مزیت بی قید و شرط را بیشکک از یکپارچگی انرژی دریافت خواهد نمود. شکل گیری یک بازار گاز جامع با کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا، فعالیت های سرمایه گذاری در صنایع وابسته جمهوری را تحریک نموده، قیمت عمده فروشی سوخت گازی را 41 تا 64 درصد کاهش می دهد و برای مصرف کنندگان قرقیز 3.6 میلیارد دلار در سال صرفه جویی می نماید.

نتیجه فرآیندهای یکپارچگی، مدرنیزاسیون زیرساخت های گمرکی در زمینه استانداردهای بهداشتی، گیاهی دارویی و دامپزشکی به ارزش 1 میلیارد دلار به هزینه صندوق روسیه- قرقیز (RKDF) و بانک توسعه اوراسیا بوده است. کارشناسان مرکز تحقیقات یکپارچگی می گویند: کارهای زیادی برای تجهیز نقاط چک با تجهیزات لازم، به ویژه برای نوسازی آزمایشگاه های خدمات بهداشتی -اپیدمیولوژیک اجرا شده است. با توجه به ساده سازی بازار خدمات حمل و نقلی درون EAEU، در سال 2017، گردش کالا (7.1٪+) و گردش مسافر (8.3٪+) در این کشور افزایش یافته است.

صندوق اوراسیایی توسعه و ثبات 60 میلیون دلار برای احداث بخش 67 کیلومتری بزرگراه بیشکک-اوش (از روستای مدنیات تا شهر جلال آباد) و همچنین 110 میلیون دلار برای احیای ایستگاه برق -آبی توکتوگول و 110 میلیون دلار برای راه اندازی دومین واحد هیدرولیکی ایستگاه برق -آبی ایستگاه کامبارات-2 اختصاص داده است.

ساده سازی قوانین مهاجرتی در فدراسیون روسیه برای شهروندان قرقیز تاثیر مثبتی بر بازار کار داخلی داشت. و اگر چه وضعیت اجتماعی ساکنان همچنان سخت است، اما پیوستن به اتحادیه اقتصادی اوراسیا تأثیر مثبتی بر سطح زندگی در این جمهوری داشته است.