مسجد جامع عتیق اصفهان آسیب شناسی می گردد - کنفرانس هکا

به گزارش خبرنگاران، یکی از گزینه های پیش رو برای عبور خط شماره 2 قطار شهری اصفهان از دل تاریخی ترین بافت شهر و از جوار مسجد جامع عتیق، عبور از زیرگذر میدان امام علی (ع) است؛ این محدوده در عمق 30 متری زمین و 30 متری مسجد جامع عتیق واقع شده است. کارشناسان و فعالان میراث فرهنگی اما نسبت به عبور مترو از جوار مسجد جامع عتیق اصفهان که یک بنای 1200 ساله و دارای بعضی آسیب ها از جمله رطوبت صعودی و شرایط متزلزل در بعضی قسمت هاست، ابراز نگرانی نموده اند.

گفته می شود، کُنج شمال شرقی مسجد جایی که مدرسه مظفریه واقع شده است نزدیک ترین فاصله را به خط دوم قطار شهری دارد و این فاصله حدود 12 متر است اما بیشترین فاصله مسجد از قطار شهری در کنج جنوب غربی و فاصله 185 متری واقع شده است.

روح الله سعادت پور روز پنج شنبه در گفت و گو با ایرنا گفت: مسجد جامع عتیق اوضاع نگران کننده بالقوه ای دارد و باید به بنای آن رسیدگی شود؛ از این رو نگرانی اصلی ما در زمان بهره برداری از قطار شهری است که به وسیله کارشناسان آنالیز می شود.

وی ادامه داد: مطالعات آسیب شناسی مسجد بعد از آنالیز های دانشگاه علم و صنعت با عقد قرارداد آغاز می شود.

به گفته سعادت پور، مطالعات دانشگاه علم و صنعت به احتمال زیاد تا 2 ماه آینده تمام می شود.

مدیر فنی و مهندسی قطار شهری اصفهان توضیح داد: هیچ نگرانی بابت مسجد در زمان احداث تونل قطار شهری و ایستگاه ها وجود ندارد اما باید گفت از طرفی این بنا اوضاع نگران کننده بالقوه ای دارد که باید رسیدگی شود و از سوی دیگر نگران موضوع فرونشست هستیم که گریبانگیر اصفهان و بناهای تاریخی آن است.

وی گفت: دستگاه حفار تونل مترو در ایستگاه میدان امام علی(ع) در بین دو لاین شمع، که پیشتر برای احداث زیر گذرِ میدان امام علی(ع) حفاری شده است، رد می شود و در واقع یک لایه محافظ از قبل وجود دارد و ماشین حفار با سیستم مکانیزه اش با ایجاد فشار تعادلی اجازه فرونشست خاک را نمی دهد.

سعادت پور اضافه نمود: با این وجود در زمان حفاری تونل مترو با ابزار سنجِ نشست، میلی متری رصد و اگر احتیاج مجدد به سازه نگهبانِ مضاعف وجود داشته باشد، اقدام خواهیم کرد.

مدیر فنی و مهندسی قطار شهری اصفهان با اشاره به اینکه برای احداث هر ایستگاه قطار شهری به فراخور خاک و شرایط محل، طراحی و مقدار نشست مختص به آن سنجش می شود، گفت: فاصله ای که تحت تاثیر نشستِ زمین قرار می گیرد مطالعه می شود اما با این وجود نمی شود منکر خطاها و ریسک های زمان اجرا شد.

وی اضافه نمود: ایستگاه ابن سینا و میدان امام علی (ع) 2 ایستگاه نزدیک به هم هستند و شرایط خاک نسبتا مشابهی دارند اما شرایط احداث 2 ایستگاه مشابه هم نیست.

سعادت پور یادآور شد: ریزش ایستگاه ابن سینا یک حادثه اجرایی بود که به سطح زمین بروزی نداشت و نشستی هم در سطح زمین اتفاق نیفتاد.

وی اضافه نمود: برای ساخت این ایستگاه از روش شمع و ریب (یک نوع سازه نگهبان) استفاده شده است اما شرایطِ ایستگاه میدان امام علی فرق می نماید و در این ایستگاه خاص ترین و پیچیده ترین روش های حفاری و طراحی سازه را داشته ایم چرا که حفاری از زیرگذر میدان امام علی آغاز شده است.

مدیر فنی و مهندسی قطار شهری اصفهان گفت: برای احداث ایستگاه میدان امام علی که هم اکنون 70 درصد پیشرفت پروژه داشته، روش بالا به پایین به کار گرفته شده است.

سعادت پور یادآورشد: ایستگاه ابن سینا سه بخشی است و یک ایستگاه مرکزی دارد که کاملا روباز اجرا شده ولی سمت شمال و جنوب آن تونل بوده و چیزی حدود 16 متر عرض دهانه داشته که احتمال ریزش تونل با دهانه بالا در این روش بالاست.

وی اضافه نمود: اما تونل هایی که در ایستگاه میدان امام علی احداث شده با عرض 2 یا سه متر هستند و احتمال ریزش آن ها خیلی کم است.

وی تاکید نمود: ابزارهای نشست سنجی سه بعدی از سطح زمین، روی لایه های احداث شده میدان، ستون های سازه ها و بدنه ایستگاه در حال حفاری(بر روی تونل ها) نصب شده است و به صورت دو هفتگی خوانش انجام و نشست ها کنترل می شود.

سعادت پور اطمینان خاطر داد: فاصله ای که ایستگاه تا مسجد دارد (باالای 150 متر) فاصله مُجاز است و کاسه نشستِ مورد مطالعه به مسجد نمی رسد.

وی با اشاره به اینکه حداکثر نشست در فاصله 2 برابرِ قطر تونل اتفاق می افتد، گفت: تونل مترو 9 متر و 60 سانت قطر دارد و در نهایت، بازه 20 متری را برای نشست در سطح زمین متصور هستیم اما فاصله تونل با مسجد از این مقدار فراتر است.

مکانی که مسجد جامع عتیق اصفهان بر بنیان آن ساخته شده، یک آتشکده بوده است اما قدمت این مسجد تاریخی و بزرگ ایران به قرن دوم هجری باز می شود . این مسجد مجموعه ای از معماری دوران ایلخانی، سلجوقی، مظفری، تیموری، صفوی و قاجار است که همین امر باعث شده آن را موزه معماری ایران بدانند.

مسجد جامع عتیق در شمار پنج مسجد باشکوه تاریخ معماری جهان و در لیست آثار جهانی واقع شده است.

این مسجد دارای 2 گنبد ارزشمند به نام تاج الملک و نظام الملک است؛ هر دو با سبک معماری رازی بنا شده اند اما گنبد تاج الملک یا خاکی، کوچک تر از نظام الملک است و از نظر ظرافت و تناسب بر آن فزونی دارد.

یکی از گزینه های پیش رو برای عبور خط شماره 2 مترو اصفهان از دل تاریخی ترین بافت شهر و از جوار مسجد جامع عتیق، عبور از زیرگذر میدان امام علی (ع) است؛ این محدوده در عمق 30 متری زمین و 30 متری مسجد جامع عتیق واقع شده است.