مردم خراسان همگام با سایر ایرانیان با خانه تکانی به استقبال بهار می روند - کنفرانس هکا

جواد روشندل، یک پژوهشگر فرهنگ بومی در جنوب خراسان رضوی با اشاره به اینکه مردم خراسان رضوی در همه شهرها و روستاها با انجام خانه تکانی و شستشوی وسایل خانه و گرفتن گرد و غبار از وسایل منزل به پیشواز بهار می روند، گفت: خانه تکانی از مقدماتی ترین رسوم نوروز است.

وی اظهار کرد: بنابر کتب ایران باستان روزهای پایانی سال و روزهای شروع هر سال فروهرها (ارواح نیک و خیر) به سراغ آدمیان می آیند، لذا با توجه به اینکه آنان در محل هایی حضور می یابند که عاری از ناپاکی است برای همین ما ایرانیان با برپا داشتن آئین خانه تکانی کوشش می کنیم تمام آلودگی ها را از خانه پاک کنیم و با این پاکسازی اساسی انتظار برای فرود آمدن فروهرها را به واقعیت بدل کنیم.

وی با اشاره به اینکه سنت خانه تکانی از رسوم خاص نوروزی است به طوری که در خانه غنی و فقیر بی کم و کاست به اجرا در می آید و همگان به تمیزی هر آنچه در خانه دارند همت می نمایند، گفت: در گذشته بساط شستن فرش در منازل برپا بود و مردان و زنان در کنار هم، کار شستشوی فرش و قالی و قالیچه و...را انجام می دادند.

این پژوهشگر فرهنگ بومی اضافه کرد: هرچند این روزها با سپردن این کار به قالیشویی ها بخشی از کارهای سنگین رسوم خانه تکانی کاسته شده است اما رفت روب خانه و شستشوی وسایل همچنان پابرجاست و معمولاً برای خانه تکانی از آشپزخانه به عنوان قلب خانه که سخت ترین کار هم به شمار میرود، شروع می گردد و اتاق ها و انباری و حیاط در مرتبه های بعدی از تمیزکاری و خانه تکانی ویژه نوروز قرار دارند.

وی گفت: در گذشته که خانه ها از کاه و گل ساخته میشد چند روز قبل از عید خانواده ها با سطلی رنگ و زدن جارویی در آن، محل سکونت خود را رنگ می زدند تا دود و سیاهی بر چهره خانه و زندگی نباشد اما این روزها فرم خانه تکانی تغییر نموده هر چند نفس کار همچنان باقی است و آن هم کوشش برای زدودن پلشتی از اطراف آدمیان است.

روشندل اظهار کرد: از رسوم شیرین نوروزی در خراسان به ویژه در بعضی شهرستان ها از جمله کوهسرخ، کاشمر، بردسکن، تربت حیدریه و...پختن انواع شیرینی های خانگی است که سالی یک بار و آن هم به مناسبت جشن ملی و باستانی نوروز به وسیله زنان با هنرمندی خاصی در منازل انجام می گردد، اما نکته جالب قضیه این است که پخت سمنو و انواع شیرینی خانگی و...معمولاً پیش از خانه تکانی انجام می گردد تا زحمت نظافت دوباره منزل بر دوش اعضای خانواده نیفتد.

وی با اشاره به اینکه از دیگر رسوم قدیمی نوروز در ارتباط با خانه تکانی، دور انداختن اشیاء کهنه و شکسته است، گفت: هرچند امروزه ثابت شده محل شکستگی ظروف فضای مناسبی برای تجمع میکروب هاست و چه بسا با انجام این سنت مردم به بهداشت و پاکیزگی و سلامت اهمیت دوچندان می دادند.

روشندل زیباترین پیغام خانه تکانی نوروز را علاوه بر توجه به پاکی و پاکیزگی، همدلی و همراهی اعضای خانواده در یاری به یکدیگر برای پالودن و آراستن محیط زندگی عنوان نمود و گفت: این رسم در خراسان رضوی و همه شهرها و روستاهای آن همانند دیگر نقاط میهن عزیزمان همه ساله در روزهای پایانی اسفند با شور و شکوه خاصی برپاست و خود نشان از جوشش و زندگی است.

این پژوهشگر فرهنگ بومی اضافه کرد: در قدیم خانواده ها هر چیز نویی از جمله وسایل و لباس و...را می گذاشتند برای عیدشان و هر چیز نویی در نوروز جلوه خاصی می یافت و امروز نیز هر خانواده ای بنا به وسع مالی خویش نسبت به تغییر و نو کردن وسایل خانه و...در نوروز با وسواس بیشتری اقدام میکند.