قدرت ذهن و مثبت اندیشی در درمان بیماری ها

به گزارش کنفرانس هکا، روزنامه جام جم: مسلما هیچ کس دوست ندارد سرما بخورد. از طرفی به نظر می رسد همه ما انسان ها در برابر کاهش احتمال ابتلا به سرماخوردگی به سلاحی موثر مجهز هستیم. این سلاح، دید مثبت و شادی است. تحقیقی که سال 1382/ 2003 روی داوطلبان انجام شد، ویروس سرماخوردگی وارد بدن بیش از 300 نفر از این داوطلبان شد.

محققان پنج روز بعد، آن ها را دوباره آنالیز کردند و متوجه شدند علائم سرماخوردگی در افرادی که بیشترین نگاه مثبت به زندگی را داشتند و شادتر بودند، سه برابر کمتر از افرادی بروز کرد که چندان شاد نبودند. در آنالیز های دقیق علمی دیگر هم همین نتایج به دست آمد. محققان طبق این آنالیز ها معتقدند، تفکر ذهنی مثبت می تواند فواید طولانی مدتی روی سلامت بدن داشته باشد و حتی بیماری ها را درمان کند. البته هنوز جامعه پزشکی به این مقوله با شک و تردید می نگرد، اما تحقیقات رو به رشدی وجود دارد که نشان می دهد آنچه در ذهن ما می گذرد، اثری مستقیم روی سلامت مان دارد.

محققان آمریکایی، در جریان یک آزمایش دفتر خاطرات 180 راهبه که خاطرات ایام 20 و 30 سالگی شان را نوشته بودند، آنالیز کردند. آن ها متوجه شدند افرادی که نگاه مثبتی داشتند و شاد بودند، هفت تا ده سال بیش از افرادی عمر کردند که این گونه نبودند.

محققانی که در زمینه افکار مثبت تحقیق می نمایند، روز به روز بیشتر به این موضوع که ذهن و جسم مان با یکدیگر در ارتباط بوده و افکارمان در درمان بیماری هایمان موثرند، اعتقاد پیدا می نمایند. برای مثال دکتر لارا کوبزانسکی از دانشگاه هاروارد، با آنالیز بیش از 70 هزار پرستار در ایالات متحده آمریکا دریافت، افرادی که مثبت اندیش و خوشبین هستند، تقریبا 15 درصد بیشتر از دیگران عمر می نمایند.

ابتدا تصور بر این بود، افرادی که طرز تفکری مثبت دارند بیشتر به سلامت خود اهمیت می دهند، ورزش می نمایند و سیگار نمی کشند، اما در آنالیز های دقیق تر معین شد، افراد خوشبین، اضطراب خود را بهتر کنترل می نمایند و به این ترتیب آن دسته از فرآیند های زیست شیمی ناشی از اضطراب که موجب افزایش ترشح هورمون کورتیزول و در نتیجه بروز التهاب در بدن می گردد، کمتر رخ می دهد و فرد سالم تر باقی می ماند.

هرچه اضطراب کمتر گردد، بار آلوستاتیک (allostatic) در بدن کمتر می گردد. منظور از بار آلوستاتیک، فشاری است که اندام های داخلی بدن بر اثر اضطراب طولانی مدت تحمل می نمایند. این محقق دانشگاه هاروارد می گوید، افکار مثبت فرآیند های زیست شیمی دیگری که هنوز در خصوص آن ها به اندازه کافی آشنایی نداریم، در سلول های بدن مان فعال می نمایند و این نوع فرآیند ها به یاری بدن مان می آیند و سلامتمان را حفظ می نمایند.

دکتر لارا کوبزانسکی می گوید: وقتی ما بیمار می شویم، علم پزشکی فقط به مسائل جسمی مان توجه دارد و هرگز به زمانی که احساس مان خوب است و بدن مان مسئله ای ندارد، توجهی نمی نماید. ما معمولا به زیست شناسی عملکردی یا چگونگی کارکرد بدن اهمیت چندانی نمی دهیم و فقط نگاه مان به شرایط زیست شناسی عادی یا بد است. اما وقت آن رسیده که به اثر تفکر مثبت روی شرایط زیستی بدن هم فکر کنیم.

یکی از مواردی که این محقق به آن توجه می نماید، میکروبیوم های بدن مان است؛ همان باکتری ها و ریزاندام هایی که درون بدن ما و به ویژه در روده هایمان زندگی می نمایند. جالب این که جمعیت این میکروبیوم ها و عملکرد آن ها تحت تاثیر نگرش ما به مسائل مختلف واقع شده است.

آنالیز ها نشان داده افسردگی می تواند از جمعیت این ریزاندام ها بکاهد؛ بنابراین اگر شرایط روحی افراد در حالت مثبت قرار بگیرد، جمعیت باکتری های ساکن بدنشان نیز در وضعیت خوب و مناسبی قرار می گیرد. این مساله برای انسان بسیار مهم است، زیرا بیشتر جنبه های سلامتی جسم انسان به وجود این میکروبیوم ها وابسته است.

اثر پدیده دارونما در درمان بیماری

وقتی از اثر ذهن روی بدن مان هنگام بیماری حرف می زنیم، شناخته ترین پدیده، اثر دارونماست. در این حالت به فرد بیمار، دارویی داده می گردد که مواد فعال دارویی ندارد و مثلا فقط با مواد قندی پر شده است. این دارونما می تواند بعضی بیماری ها را از سردرد گرفته تا سرماخوردگی درمان کند! در حقیقت دارونما این باور را در فرد به وجود می آورد که مواد دارویی آن موجب درمان می گردد.

استفاده از پدیده دارونما در جراحی ها هم موثر است. در بعضی تکنیک های جراحی که به جراحی بدل معروف است، بیمار تصور می نماید تحت عمل جراحی کامل قرار گرفته است. اما در جراحی بدل، فقط برش یا چند برش مختصر روی پوست ایجاد می گردد یا روی بیماران جراحی های بسیار جزئی انجام می گردد. جالب این که در بسیاری از مواقع جراحی بدل، اثری درست مانند یک جراحی واقعی روی بیمار داشته است.

دانشمندان در این آنالیز ها به این نتیجه رسیدند که برای درمان بیشتر بیماری ها، می توان به جای استفاده از داروی واقعی از دارونما استفاده کرد. البته محققان آزمایشگاه ذهن و بدن دانشگاه استنفورد می گویند، با وجود این که اثر دارونما ها قرن هاست شناخته شده است، اما این نوع داروها، صنایع داروسازی را به خطر ورشکستگی می اندازد و فراورینمایندگان دارو نمی توانند میلیون ها دلاری را که برای فراوری دارو خرج می نمایند، جبران نمایند!

در بیشتر آزمایش های مربوط به دارونما، محققان وانمود می نمایند به داوطلبان شرکت در آزمایش، داروی واقعی می دهند. اما دکتر تد کاپچاک از دانشگاه هاروارد در تحقیقی که مربوط به درمان سندرم روده تحریک پذیر بود، تصمیم گرفت به داوطلبان بگوید داروی مصرفی آن ها فقط دارونماست. بیشتر محققان این کار را بی نتیجه می دانستند، اما در کمال تعجب، متوجه ایجاد 60درصد بهبود در بیماران شدند. این نتیجه حداقل در 9 تحقیق دیگر به دست آمد.

این محققان می گویند، بیشتر بیمارانی که داوطلب این تحقیق ها بودند، بعد ها سعی کردند روش های دیگری برای درمان بیماری هایشان پیدا نمایند و تفکر مثبت و امید به درمان، نقش موثری در بهبود آن ها ایفا کرد.

محققان می گویند، درمان با استفاده از دارونما روی بیماری های ناشی از مسائل روانی - اجتماعی، بیشترین اثر را دارد. منظور از مسائل روانی-اجتماعی، درد های مزمنی است که معمولا ناشی از عوامل ذهنی است.

البته باید گفت با استفاده از دارونما ها نمی توان بیماری هایی، چون مالاریا یا بالا بودن کلسترول خون را درمان کرد، اما این دارو ها روی بدن اثر مثبت می گذارد و بسیاری از بیماری ها را درمان می نماید.

با وجود این که محققان هنوز نمی دانند چگونه ذهن و روان افراد می تواند دارونما ها را در درمان بیماری ها موثر کند، بدون تردید این اتفاق در بدن رخ می دهد. به عنوان مثال در یک آنالیز معین شد وقتی انتقال دهنده های عصبی مانند اندورفین و دوپامین مسدود می گردد، اثر دارونما هم از بین می رود.

قدرت شفابخشی ذهن

قدرت شفابخشی ذهن در اثر دارونما ها خلاصه نمی گردد. ایوان پاولف، فیزیولوژیستی از روسیه در یکی از آزمایش های خود، چند سگ را به گونه ای تربیت کرد که وقتی صدایی می شنیدند، بزاق دهان شان آغاز به ترشح کند. به این سگ ها معمولا پس از چند بار شنیدن صدا، غذا داده می شد. این نوع آموزش در بیماران هم می تواند رخ دهد. به عنوان مثال در چند آنالیز معین شد درمان های پزشکی را می توان با نوعی شیرینی یا بو همراه کرد.

به این صورت با استفاده از بو یا طعمی خاص می توان اثر درمانی دارو ها را تقلید کرد. در واقع در یک آنالیز که در آلمان انجام شد، محققان توانستند با استفاده از این روش، کاری نمایند که بدن داوطلبان شرکت نماینده در آزمایش در واکنش به نوعی بستنی شیرین میوه ای، سلول های قاتل را فراوری کند که بخشی از سلول های سیستم ایمنی بدن هستند.

در آینده می توان از این روش برای درمان دردها، عفونت ها یا حساسیت ها استفاده کرد و بدن را به گونه ای آموزش داد که خود را درمان کند. در نهایت روزی خواهد رسید که تجویز داروی طولانی مدت برای درمان بیماری ها احتیاج نباشد و بتوان با قدرت پنهان مغز، بیماری ها را درمان کرد. اما در این میان یک سوال بسیار مهم وجود دارد و آن این است که چگونه می توانیم ذهنیت مان را به گونه ای اثربخش، تغییر دهیم؟ ذهن به راحتی تغییر نمی نماید.

به عنوان مثال ممکن نیست یک نفر صبح از خواب بلند گردد و بگوید از این لحظه به بعد، خوشبین خواهم بود. دکتر کوبزانسکی می گوید، وقتی سخن از قدرت مغز در درمان های بیماری است، باید روش های تغییر ذهنیت افراد را هدف قرار داد و آن را به سمت مثبت بودن پیش برد و در جواب این سوال که چگونه می توان این سیستم را به حرکت واداشت، باید گفت گاهی اوقات علم، اراده و قوه تخیل می تواند این کار را انجام دهد.