بازیافت پلاستیک ها - کنفرانس هکا

تألیف و ترجمه: حمید وثیق زاده انصاری

منبع:راسخون

بازیافت پلاستیک ها تنها به شرطی ارزش دارد که بتوان از زباله ها اندازه زیادتری پلاستیک به دست آورد. با وجود این، تولید نمایندگان قطعات پلاستیکی از تلاش برای یافتن روش های بهتر بازیافت دست برنداشته اند. مهندسان و کارشناسان علم مواد تلاش دارند تا برای بازیافت پلاستیک های دور ریخته شده و تهیه مواد اولیه مناسب از آن ها سه شرط لازم را برقرار نمایند: واپس گیری پلاستیک ها از زباله (جداسازی و جمع آوری زباله های مناسب برای واگردانی) در مقیاس بزرگ، ابداع فراورده های تازه، و یافتن بازارهای انبوه برای آن ها. اگرچه سالانه بیش از صد میلیون تن پلاستیک در سراسر دنیا تولید می گردد اما اندازهی که واپس گرفته می گردد به قدر کافی نیست تا صنعت تولید قطعات پلاستیکی بتواند فراورده هایی از مواد واگردان شده بسازد و به فروش برساند. مصرف پلاستیک در کشورهای عضو جامعه مالی اروپا به حدود ده درصد کل مصرف دنیا می رسد. با این حال، چندین سال قبل، آلمان طرح راه اندازی یک کارخانه بازیافت پلاستیک در کوبورگ را متوقف کرد چرا که نمی توانست در ناحیه ای به شعاع صد کیلومتر، روزانه پنج تن قراضه پلاستیکی مناسب جمع آوری کند تا راه اندازی کارخانه مالی باشد.

در حال حاضر، دست اندر کارانِ صنعت هنوز برترین سرنوشت برای پلاستیک های مصرف شده را سوزاندن آن ها همراه با دیگر زباله های شهری می دانند. در نظر آنان، اگر پلاستیک ها به همراه دیگر مواد جامد قابل اشتعال، مثل کاغذ، از زباله جدا شوند آن چه باقی می ماند زباله ای آلی است که خیس است و نمی سوزد. اما اگر زباله پلاستیک دار سوزانده گردد انرژی بالقوه مفیدی تولید می گردد. به نظر بیل مافیت، مشاور سابق فدراسیون پلاستیک بریتانیا در امور بازیافت، افکار عمومی تصویر بدی از بازیابی انرژی به وسیله سوزاندن زباله در فکر دارند؛ چرا باید این طور باشد که نود و سه درصد نفت مصرفی مستقیماً سوزانده گردد اما چهار درصد نفتی که برای تولید پلاستیک مصرف شده است نتواند به صورت انرژی زندگیِ دوباره بیابد؟

اما فشار موجود برای حفاظت از محیط زیست، و منظره وضع قوانین سخت تر با هدف ترغیب و تشویق واپس گیری مواد پلاستیکی از زباله، صنعت را به ادامه ابداع و پیش رفت فرایندهای بازیافت واداشته است. برای مثال چند سال پیش در انگلستان، بازیافت پلاستیک های مصرف شده برای بسته بندی در مقیاس بزرگ انجام نمی شد. پلاستیک های مورد مصرف در صنایع بسته بندی در حدودِ یک سومِ کلِ مواد پلاستیکیِ تولید شده اند، و طرح های واپس گیری بستگی زیادی به این پلاستیک ها دارند. اگرچه انگلستان هنوز فقط چند صد تُن از بیش از یک و نیم میلیون تن مواد بسته بندی مصرف شده در هر سال را مجدداً به مصرف می رساند اما در حال حاضر صدها گورستانِ بطری پلاستیکی در این کشور وجود دارد.

حامی پر و پا قرص افزایش تعداد طرح های واپس گیری در اروپا، خانمی از مدیران امور محیط زیست در هیأت مدیره جامعه مالی اروپا بود به نام آدامانتی شاقر سوتیروپولو. پیشنهاد او این بود که نرخ مالیات فراورده های واگردان شده کاهش داده گردد و هزینه بیش تری صرف پژوهش در زمینه جمع آوری و دسته بندی اتوماتیک گردد، زمینه ای که هنوز غیر مالی ترین بخش عملیات در فرایند واپس گیری است. او هم چنین می خواست که صنعت پلاستیک از لحاظ نوع فراورده ها به هفت بخش تقسیم گردد، و هر بخشی مسئولیت واپس گیری و واگردانی زباله های خودش را به عهده بگیرد. اما مافیت امیدوار بود که پیش از این که خیلی دیر گردد هم گام با چند استان امریکا، هلند، و آلمان، در انگلستان هم مالیات سنگینی بر صنعت، طرح های جمع آوری، یا پول های حاصل از مصرف بطری و ظروف پلاستیکی بسته گردد!

علاوه بر مواد بسته بندی، که در میان آن ها سه ماده پلی اتیلن تترافتالات (PET)، پلی وینیل کلرید (PVC)، و پلی اولفین ها (مثل فیلم پلی اتیلن) از بقیه پرمصرف ترند، پلاستیک های محکم تری هم وجود دارند که در واپس گیری و واگردانی باید مورد توجه قرار گیرند.

طراحان صنعتی، صدها نوع مختلف مواد پلیمری را بر حسب خواص فیزیکی آن ها طبقه بندی نموده اند. شیمی دان ها، پلیمرها را به دو خانواده بزرگ گرما نَرم (ترمو پلاست) و گرما سخت (ترمو ست) تقسیم می نمایند که هر یک مسائل خاص خود را در صنعت واگردانی دارند. مولکول های پلیمرهای گرما سخت علاوه بر پیوندهای درون مولکولی دارای پیوندهای بین مولکولی هم هستند (مثل گره های نور ماهی گیری)، که از نرم شدن ماده در هنگام گرم شدن جلوگیری می نمایند. پلاستیک های گرما سخت، محکم و با دوام هستند و در ساختن قطعات مهندسی کاربرد فراوانی دارند. واپس گیری آن ها آسان اما واگردانی یا بازیافت آن ها بسیار سخت، و گاهی غیر ممکن است. گرما باعث نرم شدنِ پلیمرهای گرما نرم می گردد و مولکول ها را به رشته هایی مثل ماکارونی پخته تبدیل می نماید که می توان آن ها را دو باره شکل داد و به قطعه ای دیگر تبدیل کرد. هشتاد و پنج درصد پلاستیک های مورد مصرف در کشورهای عضو جامعه مالی اروپا، از نوع گرما نرم است.

یکی از بزرگ ترین گروه های پلاستیک های گرما نرم، اولفین ها هستند که معروف ترین آن ها پلی اتیلن (PE) و پلی پروپیلن (PP) است. پلی اتیلن را از اتیلن و با قرار دادن آن تحت فشار زیاد در لوله هایی به طول سی متر و قطر کم تر از بیست و پنج میلیمتر به دست می آورند. با افزایش چگالی پلی اتیلن، شبکه مولکولی آن منظم تر، سفتی ماده بیش تر، و مقاومت آن در برابر ترکیدن بیش تر می گردد. از پلی اتیلنِ پر چگالی در ساختن بطری، مخزن، بشکه، ورق های بسته بندی محکم و بادوام استفاده می نمایند. پلی اتیلن کم چگالی در تولید کیسه های کوچک، ورق های مورد استفاده در زیر زمین های کشاورزی به اسم سدی در برابر فرو رفتن آب در عمق زمین، ورق های بسته بندی، و عایق های برق، به کار برده می گردد.

پلی پروپیلن، یا پروپیلن پلیمری شده، سخت تر و سفت تر از پلی اتیلن است. مقاومت آن در برابر شکست ناشی از خستگی (خم و راست شدنِ مکرر) سبب کاربرد آن در لولای چمدان شده است. در اتوموبیل سازی هم از این ماده در ساختن قطعات تزیینی بدنه و جلو داشبورد استفاده می گردد. پلی وینیل کلرید (PVC)، که یکی دیگر از پلاستیک های گرما نرم متداول است، پلیمری است از وینیل کلرید و وینیل استات. پلیمر اصلی جسمی صلب است، اما برای افزایش انعطاف پذیری، به آن مواد نرم نماینده می افزایند. از PVC نرم در تولید لباس، کف پوش، کاغذ دیواری، اسباب بازی، و روکش برای قطعات فولادی استفاده می نمایند. PVCِ سخت، یا u PVC، ماده پر مصرفی در ساختن چارچوب پنجره، لوله های کارخانه های شیمیایی، لوله های فاضلاب، و لوله های زیر زمینی است. PVCِ سخت، یکی از مهم ترین و مقاوم ترین پلیمرها در برابر ضربه است. پلی اتیلن تترافتالات (PET) ماده متداولی در صنایعِ بسته بندی است. پس از کشیدن ورق آن در دمای هشتاد درجه سانیگراد در دو جهت عمود بر هم، آن را روی کالای مورد نظر می کشند؛ ورق جمع می گردد و کالا را به خوبی در میان می گیرد. پلاستیک PET عایق الکتریکی بسیار خوبی هم هست. اگر روش های جمع آوری قادر به تأمین حجم زیادی مواد اولیه باشند، دسته بندی کردن زباله های پلاستیکی به سه گروه اصلی PVC، PE، و PET می تواند به کاهش هزینه های واگردانی یاری کند.

در یک اتوموبیل به طور میانگین صد و چهل کیلوگرم پلاستیک به کار رفته است؛ پلاستیک ها باعث کاهش وزن و بنا بر این کاهش مصرف سوخت اتوموبیل می شوند. اما در انتها عمر اتوموبیل، وقتی که اتوموبیل از دستگاه خردکن می گذرد، پلاستیک های به کار رفته در آن به توده درهم و برهم و بی هویتی تبدیل می شوند. در خصوص لوازم خانگی، مثل یخچال و ماشین لباس شویی، هم مسأله مشابهی وجود دارد. سازندگان اتوموبیل و اسباب و لوازم الکتریکی هر دو متوجه شده اند که اگر برای یاری به صنعت واپس گیری به منظور یافتن راه هایی مناسب برای دسته بندی و جدا کردن انواع پلاستیک های مختلف در زباله ها کاری انجام ندهند فشار مردم و مسئولان برای حفاظت از محیط زیست مانع آن ها در استفاده از پلاستیک ها خواهد بود.

بیش از شصت شرکت در انگلستان، و بیش از سی صد شرکت در جاهای دیگرِ اروپای غربی، و بیش از شش صد شرکت در ژاپن، متخصص در واگردانی پلاستیک ها هستند. بیش ترِ این شرکت ها، پلیمرهای تمیز از یک نوع را به دانه های قابل استفاده در تولید قطعات پلاستیکی تبدیل می نمایند. این پلیمرها ممکن است به شکل دم قیچی ها یا فراورده های نامرغوب (غیر استانداردِ) فرایندهایی مثل لوله های PVC و چارچوب های پنجره باشد. هم چنین این پلیمرها ممکن است بدنه های پُلی پروپیلنی باتری اتوموبیل ها باشند که پس از جدا کردن سربِ موجود در آن ها، برای واگردانی فرستاده می شوند.

اما این پلیمرهای تمیز تنها کسر بسیار کوچکی از کل تولید فراورده های پلاستیکی را تشکیل می دهند. مثلاً در انگلستان شصت کارخانه واگردانی، فقط پنجاه هزار تن (ده درصد) از کل فیلم پلی اتیلن تولید شده را برای واگردانی و ساختن کیسه زباله های سیاه رنگ یا لفاف های مورد استفاده در ساختمان سازی، مصرف می نمایند. هر سال بیش از بیست و پنج هزار تن (ده درصد) از کل تولید پروپیلن واگردانده می گردد. بیش تر از هفتاد درصدِ این اندازه از جعبه های بسته بندی بطری یا باتری های اتوموبیل تأمین می گردد و دوباره برای ساختن فراورده هایی مشابه به کار می رود. با طراحی بهترِ قطعات، می توان مصرف مواد را کاهش داد و به جمع آوری و دسته بندی کردن پلاستیک ها یاری کرد. ماشین هایِ برعکسِ ماشین های سکه ایِ نوشابه فروشی، که در ازای دریافت یک یا دو بطری پلاستیکی، پول ناچیزی هم به آورنده می دهند، بطری ها و ظرف های گوناگون از جنس های مختلف را در مجرای ورودی شان که شکل ویژه ای دارد شناسایی می نمایند. استفاده از چسب های محلول در آب برای برچسب ها، یا حتی استفاده از برچسب هایی از جنس پلیمری یک سان، واگردانی مواد بسته بندی را تسریع می نماید.

در اواخر دهه 1970 میلادی، ادوارد کلوبی، مهندس آلمانی، تصمیم گرفت از مسأله دسته بندی و تمیز کردن پلاستیک های دور ریخته گریز بزند. او فرایندی ابداع کرد که در آن مخلوط های پلاستیکی ناتمیز ذوب و در قالب تزریق می شوند تا به شکل های اولیه مناسب برای استفاده در تیرها و الوارهای پلاستیکی کف سازی در آیند. در فرایند کلوبی از ضایعاتی استفاده می گردد که حداقل شصت و پنج درصد پلی اولفین داشته باشند تا به اسم نوعی چسب عمل کند. بقیه ماده اولیه شامل پلیمرهایی مثل پلی کربنات، دانه های فشرده شده الیاف PET، و اندازهی جزئی PVC است. حداکثر تا پنج درصد مواد اولیه می تواند ناخالصی هایی مثل فلز، چوب، یا کاغذ باشد. تا آن جا که مقدور باشد، متصدی، پیش از دانه ای (یا گرانول) کردنِ پلاستیک های رسیده، آن ها را بر حسب رنگ و نوع پلیمر دسته بندی می نماید. سپس این مواد با زباله های خانگی و افزودنی ها مخلوط می شوند. اگرچه در فرایند کلوبی وجود ناخالصی مسأله مهمی نیست اما فراورده های تکمیل شده ای که برای مثال حاوی نسبت زیادی پلی اتیلن کم چگالی هستند، معمولاً کشسان می شوند. به همین ترتیب، وجود اندازه زیادی پلی پروپیلن در ذوب، منجر به تولید کالاهایی شنماینده می گردد.

در مخلوط کُن های افقی، پلیمرهای مختلف به هم آمیخته می شوند و مخلوط نسبتاً همگنی از مواد اولیه دانه ای تولید می گردد. سپس این مخلوط وارد ماشین اکستروژن می گردد، که مانند چرخ گوشت، مارپیچی فولادی دارد که در داخل استوانه ای فولادی می چرخد و مواد را در آن به پیش می راند، و به وسیله روزنه ای، در قالبِ قرار گرفته در انتهای استوانه تزریق می نماید. بر اثر گرما و اصطکاک داخل استوانه، مخلوط به حالت خمیری قابل تزریق در می آید. تقسیم قالب های دستگاه اکستروژن (یا روزن رانی) متشکل از ده سِت قالب است که به نوبت در برابر روزنه تزریق قرار می گیرند. در هنگامی که قالب بالایی در حال پر شدن است قالب های دیگر بر روی نقاله ای متحرک در مخزن آب حرکت می نمایند و خنک می شوند. ضمناًِ خنک شدن، قطعه قالب گیری شده هم سرد و منقبض می گردد، و به این ترتیب، بیرون انداختنِ آن از داخلِ قالب راحت تر می گردد.

در فرایند کلوبی می توان قطعاتی به ابعادِ تا چهار متر طول و دوازده تا پنجاه میلیمتر قطر، و با سطح مقطعی حداکثر صد و بیست و پنج میلیمتر در صد و بیست پنج میلیمتر تولید کرد. این قطعات، فاسد نمی شوند و می توان آن ها را اره کرد، تراش داد، میخ کوبی کرد، و رنگ زد، درست مثل چوب. به خاطر دارا بودنِ این مشخصات، از قطعات تولید شده در این فرایند می توان در ساختن علامت های راهنمایی در جاده ها، حصار، پالت (یا سینیِ زیرِ بار)، یا کف مشبک آغل در دامداری ها استفاده کرد. هنوز کسی نمی داند که چگونه می توان قطعات تولید شده در فرایند کلوبی را بازیافت کرد. و به علاوه، احتیاج دنیای به آغل های ساخته شده از پلاستیک های مخلوط، محدود است. اما برای به هم آمیختن پلاستیک های مختلف، راه های دیگری هم وجود دارد.

یه طور کلی، پلیمرهای دست اول، خواص شیمیایی و مولکولی متفاوتی دارند که مخلوط کردن آن ها و تولید ترکیبی همگن برای اکستروژن را سخت می سازد. در صنایع شیمیایی برای این مسأله راه حلی پیدا نموده اند: مصرف افزودنی هایی به نام سازگار نماینده ها. اکنون صنعت واگردانی هم می خواهد از همین روش در خصوص مواد دور ریخته (زباله) استفاده کند. سازگار نماینده ها به یکی از دو طریق عمل می نمایند: یا یک پلیمر را به طور فیزیکی در زمینه ای از پلیمر دیگر پراکنده می نمایند، یا حلقه های شیمیایی واسطه ای بین مواد موجود ایجاد می نمایند. صنعت واگردانی امید فراوانی به این افزودنی ها بسته است. همه پلیمرها در طول عمرشان به تدریج اکسید می شوند. برای مثال، مواد شفاف، شفافیت خود را از دست می دهند و آن هایی که مقاومت خوبی در برابر ضربه دارند شنماینده می شوند. سازگار نمایندگان با ترکیب کردن پلاستیک های دور ریخته یا مواد دست اول، خواص زباله های پلاستیکی را بهبود می بخشند.

یکی از شرکت های هلندی سازنده قطعات پلاستیکی ادعا می کرد که ماده سازگار نماینده ای ساخته است که می تواند زباله های مخلوط شده را به فراورده های قابل استفاده تبدیل کند. این شرکت، پلی کربنات را که پلیمری شنماینده و مورد مصرف در ساختن جعبه های بسته بندی است با ده درصد پلی اتیلن و پنج درصد سازگار نماینده تولیدیِ خودش مخلوط می کرد و ماده ای محکم می ساخت. طبق اظهار این شرکت، با مخلوط کردن سازگار نماینده با پلی وینیل کلرید و پلی پروپیلن، می توان پلاستیکی تولید کرد که از توسعه سریع آتش سوزی جلوگیری می نماید. حتی اگر ثابت گردد که استفاده از افزودنی ها امکان پذیر است، باز هم دسته بندی کردن، شستن، خرد کردن، خشک کردن، و دانه ای کردنِ بیش تر زباله های پلاستیکی ضروری خواهد بود، اما فرایندِ عمل بسته به نوع پلیمر و منبع تهیه آن، کمی متفاوت خواهد بود. برای مثال، بیش ترِ قراضه های پلی اتیلن به چیزی بیش از تمیز کردن و خرد کردن پیش از تولید مجدد احتیاج دارند تا بتوان از آن ها قطعات ساده ای مثل گلدان و آب پاش ساخت. برای باز تولید PVC، باید آن را آسیا کرد تا به صورت ذراتی به قطر پانصد میکرومتر یا کوچک تر درآید.

در تکنولوژی های امروزی، تولید فراورده های پلاستیکی می توانند تا نُه لایه پلیمری را با چسب به یک دیگر بچسبانند و ورقی به ضخامت نیم میلیمتر بسازند. از این ورق ها برای بسته بندی های مخصوص استفاده می گردد که در آن ها از خواص ویژه هر لایه سود برده می گردد. یک لایه ممکن است مانع خوبی در برابر عبور یا نشت گاز باشد، لایه دیگری ممکن است به شکیل ماندن بسته بندی یاری کند، و لایه ای دیگر، مثلاً از PET واگردانده، به استحکام ورق بسته بندی بیفزاید. در یکی از دستگاه های طراحی شده، که در آن قالب به وسیله روزنه های شیپوره ای هم مرکز تغذیه و پر می گردد، بطری هایی تولید و پر می شوند که متشکل از یک لایه PET واگردانده در بین دو لایه از مواد دست اول هستند. وقتی که بطری پر می گردد، لایه داخلی پلیمر دست اول، مانع تماس محتوای بطری با لایه بازیافت شده است. تخمین زده می گردد که قیمت این بطری ها بیست درصد کم تر از قیمت بطری هایی باشد که فاقد لایه واگردانده هستند.

در صنعت واگردانی یا بازیافت، آنالیز در خصوص امکان بهره گیری از روش های مولکول شکنی (کراکینگ) پلیمرهایی که نمی توان آن ها را بازیافت کرد یا در صورت واگردانی، کیفیت ظاهری یا مکانیکی شان را از دست می دهند، هم شروع شده است. یکی از راه های شکستن مولکول های یک نوع پلیمر، حرارت دادنِ آن در خلأ به مدت سی دقیقه در دمای هشت صد درجه سانتیگراد است. پلاستیک جامد به گازهایی مثل هیدروژن، متان، و اتان، و پسماندهای روغنی که به دیواره های محفظه واکنش می چسبند تجزیه می گردد. این فرایند که آن را تقطیر خشک می نامند فرایندی طولانی است، چون پلیمرها رساناهای گرمایی خوبی نیستند و مدت زیادی طول می کشد تا به طور کامل گرم شوند و به دمای مورد نظر برسند. راه سریع تر پلیمر شکنی، تجزیه گرمایی یا تقطیر تخریبی است که در آن از گرمای حاصل از سوختن بخش کوچکی از زباله ها در یک بستر سیال ماسه ای، برای شکستن بقیه بار کوره استفاده می گردد. البته این فرایندی پر خرج است. هزینه تخریب یک تن زباله پلاستیکی، حتی با احتساب پولی که از فروش فراورده های مفید به دست می آید، هفتاد پوند است. جالب است که هزینه تخلیه زباله ها در محل مخصوص انباشتن زباله، هشتاد درصد کم تر است!

افزودن واکنش گری مثل الکل، اسیدها، یا آمین ها به جریان تقطیر، راه مؤثرتری برای تجزیه کردن برخی از مواد است. برای مثال، شرکت شیمیایی معروف ICI برای واگردانی قراضه های PET از الکل استفاده می نمود. تجزیه گرمایی و تجزیه الکلی هر دو هنوز در مراحل آزمایشگاهی اند، یا در برترین حالت، تنها در مقیاس کوچک پیروز بوده اند. دانشگاه اشتوتگارت در آلمان، واحد نیمه صنعتی نمونه ای برای کاربرد تجزیه الکلی در شکستن مخلوطی از پلی اورتان ها با پارچه های پلی استر و پلی آمید ساخت. مواد اولیه این واحد از کارخانه اتوموبیل سازی فورد در شهر کلن تأمین می شد. در این کارخانه از مواد مذکور برای ساختن جایگاه استفاده می شد. در یک آزمایش توانستند در مدت یک ساعت صد کیلوگرم هیدروکربن ساده از زباله به دست آورند که می توان آن را به اسفنج سخت پلی اورتان (مورد استفاده در بسته بندی) تبدیل کرد. شاید الکل بتواند مشکل ضایعات پلاستیکی صنایع اتوموبیل سازی را حل نماید. برای درمان درد صنعت واگردانی پلاستیک ها، به داروهای مؤثرتری احتیاج است.

به گفته یکی از بزرگ ترین تولید نمایندگان PVC در اروپا (به نام EVC)، دلایل فنی و مالیِ خوب علیه بازیافت پلاستیک ها بیش تر از دلایل موجود به نفع آن است. با وجود این، این شرکت، که یکی از شعبه های شرکت معروف ICI است، قرارداد پروژه مشترکی را با دو کارخانه واگردانی بست که موضوع آن پژوهش در زمینه یافتن برترین راه برای دسته بندی کردن پلاستیک ها به طور اتوماتیک بود. در این پروژه، EVC دانش علمی اش را به کار گرفت در حالی که شرکای آن از تجربه های عملی شان در کار با قراضه ها مایه گذاشتند. دسته بندی زباله های پلاستیکی به طور دستی انجام می شد چون نمونه اولیه ماشین های دسته بندی آهسته تر و کم دقت تر از کارگران در جداسازی ظروف و بطری های مستعمل PET، PVC، یا پلی اولفین بودند. یکی از ماشین های ساخت ایتالیا، که برای شناسایی PVC، کلر موجود در آن را با اشعه ایکس ردیابی می نمود در هر دقیقه سه بطری را شناسایی و جدا می کرد. در پروژه مشترک پیش گفته، آزمایش هایی برای استفاده از یک نمونه ماشین دسته بندی امریکایی شروع شد. در این ماشین، بطری PVC موجود در قراضه های پلاستیکی، ضمناً پایین افتادن، دارای بار الکتریکی ساکن می شد. دستگاه دسته بندی با دقت نود و پنج درصد بطری های باردار را ردیابی می کرد و از میان قراضه ها بیرون می انداخت. بقیه پلیمرهای واپس گرفته به داخل مخزن آب راهنمایی می شد که در آن جا پلی اولفین ها بر آب شناور می شدند و PETها بر کف مخزن فرو می نشستند.

در شیفیلد، که در آن فدراسیون پلاستیک بریتانیا و شورای محلی شهر در حال اجرای یکی از بزرگ ترین پروژه های واپس گیری زباله های شهری بودند کارکنان از روش دیگری استفاده می کردند. کارگرانِ دسته بندی یاد گرفته بودند که سه گروه اصلی پلاستیک ها را با چشم، و از میان خروارها ماده ای که هر هفته از گورستان های بطری و زباله دان های سطح شهر جمع آوری و به کارخانه آورده می شدند شناسایی نمایند. تقریباً نصف ماده ای که به انبار بخش دسته بندی می رسید دور ریخته می شد؛ اندازهی از آن آلوده بود، اندازهی از آن پلاستیکی بود که هنوز شیوه بازیافت مناسبی برای آن پیدا نشده بود، و بقیه اصلاً پلاستیک نبود.

/ج