دیابت در بچه ها؛ علائم، تشخیص و درمان - کنفرانس هکا

دلایل دیابت در بچه ها چیست؟

علت دیابت بچه ها بسته به نوع دیابتی که به آن مبتلا می شوند، فرق دارد. ممکن است اغلب ما بدانیم که دیابت چیست و چگونه بدن را تحت تاثیر قرار می دهد. اما هنوز با تفاوت انواع دیابت به خوبی آشنایی نداشته باشیم. دیابت نوع 1 یا تیپ 1 زمانی اتفاق می افتد که لوزالمعده (محل فراوری انسولین در بدن) هیچ انسولینی فراوری نکند. اغلب به این نوع دیابت، دیابت نوجوانی هم می گویند زیرا معمولاً در سنین پایین تشخیص داده می گردد. با این حال در بزرگسالان هم قابل تشخیص است. دیابت نوع 1 یک بیماری خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به طور تصادفی به بخشی از پانکراس یا همان لوزالمعده حمله می نماید و سلول های فراوری نماینده انسولین را از بین می برد. در واقع وجود این نوع دیابت در بچه ها به علت غذایی که کودک می خورد یا محیطی که در آن زندگی می نماید نیست.

از طرفی دیابت نوع 2 زمانی رخ می دهد که بدن شما انسولین کافی فراوری نمی نماید یا آنطور که باید از انسولین استفاده نمی نماید. در واقع در دیابت نوع 2 نقص نسبی در فراوری انسولین تعیین می گردد و بعلاوه بدن مقاومت به انسولین نشان می دهد. تا همین اواخر، دیابت نوع 1 شایع ترین نوع دیابت در بچه ها و نوجوانان بود. در سال های اخیر اما افزایش دیابت نوع 2 در تمام گروه های سنی مشاهده شده است. پزشکان معتقدند افزایش دیابت نوع دو در بچه ها با افزایش چاقی و کاهش فعالیت بدنی مرتبط است. درمان این نوع دیابت اغلب شامل تغییرات در سبک زندگی و استفاده از دارو های خوراکی است، اما در بعضی موارد احتیاج به انسولین هم وجود دارد. برای یاری به کنترل هر دو نوع دیابت، خرید دستگاه قند خون به همراه خرید سوزن تست قند خون برای نظارت دائمی بر میزان گلوکز بدن لازم است. بعلاوه در دیابت نوع 2 استفاده از برترین مکمل برای افراد دیابتی هم توصیه می گردد.

دیابت در بچه ها از چه سنی آغاز می گردد؟

دیابت نوع 1 می تواند در هر سنی حتی در سال های اولیه زندگی کودک ظاهر گردد. در واقع هر کس در هر سنی ممکن است به دیابت نوع 1 (T1D) مبتلا گردد، اگرچه شایع ترین سن تشخیص دیابت در بچه ها بین 4 تا 6 سالگی و در اوایل بلوغ (10 تا 14 سالگی) است. در حالی که برای ابتلا به این بیماری، لزومی به مبتلا بودن یکی از اعضای خانواده نیست، با این حال داشتن یک عضو درجه یک خانواده (والدین یا خواهر و برادر) مبتلا به این نوع دیابت، خطر ابتلا به آن را افزایش می دهد.

دیابت در بچه ها چه علائمی دارد؟

علائم دیابت بچه ها می تواند از کودکی به کودک دیگر متفاوت باشد. در مراحل اولیه دیابت، ممکن است علائم بسیار کمی وجود داشته باشند. بعلاوه از آنجا که بسیاری از علائم دیابت مشابه نشانه های سایر بیماری ها است، گاهی اوقات ممکن است تشخیص دیابت در نوزادان و خردسالان به تأخیر بیفتد. اما به طور کلی اگر کودک شما یکی از علائم زیر را نشان دهد، ممکن است مبتلا به دیابت نوع 1 باشد:

تشنگی و تکرر ادرار

شایع ترین علائم دیابت در بچه ها و نوزادان شامل افزایش تشنگی و تکرر ادرار است. وقتی انسولین کافی در خون وجود ندارد، سطح گلوکز افزایش می یابد و در نهایت به داخل ادرار می ریزد. در نهایت ادرار بیش از حد فراوری می گردد و تشنگی افزایش می یابد.

زخم یا بثورات پوستی مقاوم به درمان

زخم ها و بریدگی هایی که بهبودی آن ها بیش تر از حد معمول طول می کشد، می توانند علامت دیابت باشند. بعلاوه اگر چه نوع شدیدتر راش پوشک می تواند دلایل زیادی داشته باشد (مانند آلرژی غذایی یا عفونت قارچی)، اما اگر به درمان هایی مانند تعویض مکرر پوشک یا استفاده از دارو پاسخ ندهد، ممکن است نشانه دیابت باشد. علاوه بر این، اگر متوجه شدید کودک شما بیشتر مستعد ابتلا به عفونت است، باید احتمال ابتلا به دیابت را در نظر بگیرید.

خستگی بی علت

ممکن است متوجه شوید که کودک به طور دائم و بدون هیچ علتی خسته یا بی حال است. این خستگی ممکن است ناشی از عدم دریافت انرژی کافی (گلوکز) در سلول های بدن و نشانه ای از دیابت باشد.

تاری دید

قند خون بالا می تواند چشمان کودک را تحت تأثیر قرار دهد و باعث ایجاد مشکل در تمرکز گردد.اگر فرزندتان از اینکه نمی تواند به درستی ببیند شکایت می نماید، می تواند یک علامت هشداردهنده دیابت باشد.

کاهش وزن

سلول های بدن به منبع انرژی احتیاج دارند و بدون گلوکز، ذخایر چربی بدن آغاز به شکستن می نماید و کتون ها (نوعی اسید) به عنوان منبع سوخت جایگزین فراوری می شوند. تجزیه چربی منجر به کاهش وزن و اسیدی شدن خون می گردد. این حالت، نشانه ی دیابت است.

علائم دیابت نوع 1 معمولاً در ابتدا خفیف هستند و به تدریج بدتر یا شدیدتر می شوند که می تواند طی چند روز، هفته یا ماه رخ دهد. به این علت که پانکراس به مرور انسولین کمتر و کمتری فراوری می نماید. باید توجه داشت که بدون درمان و پیگیری دیابت، کودک دچار کم آبی می گردد، ممکن است آغاز به استفراغ کند و هوشیاری خود را از دست بدهد (به کما می رود) که این حالت کتواسیدوز دیابتی (DKA) نامیده می گردد.

تشخیص دیابت در بچه ها

تشخیص دیابت در بچه ها نسبتاً ساده است و با انجام آزمایش ها و آنالیزهای مختلف قابل ردیابی است. اگر شما یا فرزندتان علائم دیابت نوع 1 را دارید، پزشک آزمایش گلوکز خون برای آنالیز میزان قند خون را تجویز می نماید. اگر نتایج آزمایش گلوکز خون نشان دهد که شما دیابت دارید، پزشک شما ممکن است آزمایش A1c یا آزمایش هموگلوبین گلیکوزیله را انجام دهد. این آزمایش میانگین سطح قند خون شما را در طی سه ماه میزان گیری می نماید. آزمایش آنتی بادی هم روشی برای تشخیص نوع دیابت است. این آزمایش اتوآنتی بادی ها را آنالیز می نماید تا تشخیص دهد که شما یا کودکتان به کدام نوع دیابت مبتلا هستید. اتوآنتی بادی ها پروتئین هایی هستند که به اشتباه به بافت بدن شما حمله می نمایند. وجود اتوآنتی بادی های خاص به این معنی است که فرد مبتلا به دیابت نوع 1است . اتوآنتی بادی ها معمولاً در افرادی که دیابت نوع 2 دارند وجود ندارد.

درمان دیابت در بچه ها

درمان دیابت در بچه ها شامل کنترل سطح قند خون و جایگزینی انسولین است. هنگامی که بچه ها برای اولین بار مبتلا به دیابت نوع 1 تشخیص داده می شوند، تمرکز اولیه بر درمان خون اسیدی و بهبود کم آبی خواهد بود. برای جایگزینی انسولین از دست رفته از بدن هم انسولین به روش های مختلف داده خواهد شد. ممکن است در ابتدای درمان کودک شما برای مدت کوتاهی احتیاج به ماندن در بیمارستان داشته باشد.

اگر فرزندتان انسولین یا داروی خاصی مصرف می نماید، ممکن است پزشک از شما بخواهد که قند خون او را به تنهایی در طول روز آزمایش کنید. تست قند خون بخش مهمی از مدیریت دیابت است و تنها راه برای دانستن این است که بدن میزان صحیح انسولین مورد احتیاج خود را دریافت می نماید.

داشتن یک رژیم غذایی مناسب یکی از مراحل مهم درمان هر نوع دیابتی است. رژیم غذایی کودک شما باید شامل میزان زیادی کربوهیدرات پیچیده (مانند غلات کامل)، میوه ها و سبزیجات باشد. کودک شما باید هر روز تقریباً در یک ساعت تعیین غذا بخورد. این کار یاری می نماید تا سطح انسولین ثابت بماند. بعلاوه ورزش کردن علاوه بر کنترل وزن و افزایش انرژی، به بدن کودک شما یاری می نماید تا از انسولین استفاده کند و سطح قند خون او کاهش یابد.

مانیتور های مداوم نظارت بر میزان قند خون (CGM) بعلاوه گزینه ای برای یاری به افراد مبتلا به دیابت برای میزان گیری قند خون در تمام ساعات شبانه روز است. یک CGM روی بازو قرار داده می گردد و برای 1 هفته الی 14 روز می توان سطح قند خون را در زمان واقعی به وسیله اپلیکیشن تلفن همراه پایش کرد.

نکات پایانی

مدیریت دیابت شامل متعادل کردن انسولین، رژیم غذایی و سلامت روان است. دیابت نوع 1 یک تشخیص طولانی مدت و تغییر دهنده زندگی است که احتیاج به مدیریت مداوم و دقیق دارد. کنترل ضعیف می تواند منجر به مشکلاتی در تمام قسمت های بدن به خصوص چشم ها، کلیه ها، اعصاب، قلب و مغز گردد. با مدیریت دقیق، بچه ها و نوجوانان مبتلا به دیابت می توانند زندگی سالم و طولانی و با حداقل اختلالات و عوارض را داشته باشند.

• برای این که مطمئن شوید کودک شما از رژیم غذایی مناسبی پیروی می نماید، باید به یاری یک پزشک یاد بگیرید که میزان کربوهیدرات موجود در رژیم غذایی را بشمارید. با این کار دوز انسولین کودک می تواند به طور دقیق محاسبه گردد.
• اگر بیش از یک فرزند دارید، رقابت ها و احساسات مختلف بین فرزند مبتلا به دیابت و سایر بچه ها خود را مدیریت کنید. از سلامت روانی و عاطفی فرزندتان حمایت کنید و در صورت احتیاج از مشاور حرفه ای یاری بخواهید.
• اگر کودک شما به سن مناسبی برای درک وقایع رسیده است، به او یاری کنید تا علائم بدن خود را شناسایی کند و یاد بگیرد که چگونه به علائم بدن خود گوش دهد و تا حدی دیابت را به تنهایی مدیریت کند.
• ترجیحا به دوستان، خانواده، مدیران مدرسه و دیگران در خصوص دیابت کودک خود و اطلاع و آموزش دهید.
• در سال به طور مرتب به متخصص غدد مراجعه کنید تا مطمئن شوید که مدیریت دیابت کودکتان را به خوبی پیش می برید.

این مطلب فقط جنبه آموزش و اطلاع رسانی دارد. پیش از استفاده از توصیه های این مطلب حتما با یک متخصص مشورت کنید. برای اطلاعات بیشتر بیانیه برطرف مسؤولیت خبرنگاران مگ را بخوانید.

منابع: pampers, rch.org, my.clevelandclinic, familydoctor