دلایل افت نشریات کاغذی و یک راهکار پیشنهادی - کنفرانس هکا

سعید آجرلو ـ سردبیر نشریه مثلث ـ در گفت وگویی با خبرنگاران درباره دلایل افت کمی و کیفی مجلات سیاسی، همچنین عمر نشریات کاغذی و ... شرحاتی را مطرح و در عین حال برای حفظ این نشریات پیشنهاداتی را عنوان نموده است.

وی دو دلیل را برای افول رسانه های مکتوب برشمرده و در این زمینه گفته است: یک دلیل آن به تغییر فضا در عرصه جهانی و آمدن شبکه های اجتماعی برمی گردد. به نوعی می گردد گفت که ما امروزه با یک جامعه شبکه ای روبرو هستیم. زیرساخت جامعه شبکه ای در حوزه محتوا همین پیغام های اجتماعی فرهنگی و سیاسی است و خود این اتفاق دلیل مهمی برای افول رسانه های مکتوب است. اما اینکه چرا پس از ورود شبکه های اجتماعی سایر کشورها مثل ژاپن، ترکیه، لبنان و سایر کشورها با افول مطبوعات کاغذی روبه رو نشدند، اما در کشور ما این رخ داد، چند دلیل دارد.

آجرلو درباره دلایل افول مطبوعات کاغذی در کشورمان شرح می دهد: یکی از دلایل این اتفاق این است که رسانه های اجتماعی در ایران، کارکرد سیاسی پیدا نموده اند؛ در حالی که در خارج از ایران شبکه های اجتماعی روابط اجتماعی و شخصی را دنبال می نمایند و بیشتر خصوصی هستند. اما در ایران شبکه های اجتماعی بیشتر عمومی هستند و خودشان به نوعی مدیا هستند. از طرفی چون سهل الوصول هستند و هم اینکه کارکردشان مثبت تر، قوی تر، بهتر و منظم تر از رسانه های رسمی است، در واقع ما با یک نوع رسانه در کشور روبرو شده ایم که تبدیل به رسانه های رسمی شده اند. و حاشیه به متن غلبه نموده است؛ یعنی رسانه های حاشیه ای به رسانه های رسمی غلبه نموده اند.

آجرلو همچنین یکی از دلایل افت نشریات و مطبوعات کاغذی را مساله مالی عنوان می نماید و می گوید: مساله مالی هم بنیه مطبوعات را ضعیف نموده است و هم بنیه مصرف نماینده را. به واسطه اینکه تقاضا وجود ندارد عرضه هم دچار مشکل شده است؛ بنابراین عمده رسانه های مکتوب ما دچار رکود شده اند. از رسانه های بزرگ مثل همشهری و جام جم گرفته تا رسانه های مکتوب در بخش خصوصی، همه با چالش بحران کاغذ و چاپ روبروند. بنابراین در میان رسانه های سیاسی بیشترین ضربه را روزنامه ها خوردند به دلیل اینکه اساسا روزنامه ها به واسطه زمان کمی که برای پردازش خبر و ایجاد فضا و کارهای حرفه ای ژورنالیستی دارند، فضای مجازی جای آن ها را پر نموده است. هر چقدر از روزنامه فاصله بگیریم و به سمت هفته نامه و ماهنامه سوق پیدا کنیم، این شرایط بهتر می گردد؛ یعنی به واسطه این اتفاق مطبوعات تمرکز بیشتری روی موضوعات و مسائل می نمایند و کمی از سطح فاصله می گیرند و عمیق تر می شوند. به همین واسطه رسانه های مکتوب و رسانه های سیاسی مکتوب در سطح ماهنامه یا دوماهنامه شرایط بهتری خواهند داشت.

سردبیر مجله مثلث در ادامه درباره افت رسانه های مکتوب در حوزه سیاسی می گوید: یکی از دلایل افت این رسانه ها این است که اساسا ما با بحران سیاست زدگی روبرویم و رسانه ها نمی توانند بخش های مختلف مردم را نمایندگی نمایند. رسانه های سیاسی ما امروز نمی توانند بخش های خاموش جامعه را نمایندگی نمایند. در حالی که رسانه باید صدای همه طبقات و گروهای جامعه باشد. صدای همه شعور جامعه باشد ولی متاسفانه رسانه های ما با فضای اجتماعی انقطاعی دارند که خود این مساله، بحران ایجاد می نماید.

وی دلایل افت رسانه های سیاسی مکتوب را در عین حال مساله کیفیت عنوان می نماید و یادآور می گردد: وقتی سطح مالی رسانه ها پایین بیاید و رسانه ها از نظر مالی دچار رکود بشوند، برای فراوری کار خوب و با کیفیت هزینه زیادی نمی نمایند، طبیعی است که بر همین اساس خبرنگاران تحقیقی و پژوهشی با توجه به اینکه باید بر روی موضوعات تمرکز نمایند، عملکردشان را از دست می دهند و ما اصطلاحا نمی توانیم در روزنامه، ماهنامه و هفته نامه چیزی به مردم بدهیم که در جای دیگری نباشد و دیگر نمی توانیم بین خودمان و رسانه های دیگر تمایز ایجاد کنیم و رقابت ایجاد کنیم. این بحران امروزه در سطح رسانه های سیاسی وجود دارد که یک بخش از آن برگرفته از سطح سیاست و رابطه سیاست با جامعه است و بخش دیگر آن کیفی است که به خود رسانه ها مربوط می گردد.

وی با اشاره به اینکه کوشش نشریه مثلث بر این است که ماهنامه بماند، یادآور شد: مسائل کاغذ بسیار نفس گیر است و ما کوشش می کنیم ماهنامه بمانیم. ارشاد تا جایی که بتواند به رسانه ها یاری می نماید اما هم هزینه چاپ بالاست و هم هزینه کاغذ بالاست و هم شرایط آگهی مثل قبال نیست و همه این شرایط باعث شده است رسانه ها دچار چالش شوند.

آجرلو برای بهتر شدن شرایط نشریات و رسانه های مکتوب پیشنهاد می دهد: ما باید به سمت رایگان کردن رسانه های مکتوب برویم. در سطح رسانه های عمومی، روزنامه هایی مثل همشهری و جام جم با رایگان کردنشان می توانند آگهی بیشتری بگیرند و تیراژ بیشتری داشته باشند تا اقتصادشان را متحول نمایند. دولت که شعار فرهنگی دارد و آن آزادی مطبوعات است باید به این بخش توجه کند. هم در چاپ تخفیف بدهد و هم بخش های دولتی و غیردولتی را ترغیب کند که آگهی به رسانه ها بدهند و بالاخره این صنعت را با یارانه و یاری زنده نگه دارد تا شاید فرهنگ و شرایط مالی جامعه عوض گردد و مطبوعات و رسانه ها از این دوران سخت گذر نمایند.

وی سپس یادآور می گردد: ما رسانه مکتوب خوب کم داریم و این را نمی گردد نادیده گرفت. یکی از دلایل آن هم ضعف نیروی انسانی است که خلاقیت داشته باشند؛ به عنوان مثال در حوزه استارتاپ ها ما نخبگان زیادی داریم که کارهای جدیدی ارائه می دهند و هم به سودآوری می رسند و هم اقتصاد. به نظرم در حوزه های رسانه ای هم رسانه ها در راستای دیجیتال مارکتینگ باید حرکت نمایند. نوآوری های جدیدی که بحث اصلی آن محتوا باشد که می تواند این صنعت را رشد بدهد؛ یعنی ما اگر بتوانیم تلفیقی بین فضای مکتوب و فضای مجازی ایجاد کنیم و روزنامه نگاری را به حوزه های دیجیتال مارکتینگ و حوزه های تصویری ببریم تغییراتی هم می توانیم در فرم ایجاد کنیم.

آجرلو در سرانجام درباره شرایط این روزهای مثلث می گوید: مثلث از طوفان سهمگینی گذر نموده و به سلامت از آن رد شده است. این نشریه بیش از 10 سال است فعالیت دارد. ما در این مجله سعی کردیم فضای گفت وگو و نقد در حوزه سیاست را به سمتی باز کنیم که احساس می کنیم انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی احتیاج دارد چه حرف های مختلفی شنیده و گفته گردد و یک فضای نخبگانی وجود داشته باشد که همه بتوانند در آن حرف بزنند. اگرچه در جریان اصولگرا ماهیت خودمان را تعریف می کنیم اما سعی نموده ایم ماهیت کار حرفه ای را نگه داریم و فضایی را ایجاد کنیم که مجموعه نظرات درون نظام را منعکس کنیم و در نهایت جمع بندی خودمان را هم به این فضا اضافه کنیم.

آموزشگاه ما: آموزش باید برای همه در دسترس باشد