9 فیلم علمی، تخیلی کلاسیک برتر که باید دیدن کنید - کنفرانس هکا

اگر جزو هواداران سرسخت این ژانر هستید، لیست پیش رو احتمالا برای تان مجذوب نمایندهیت بسیار بیشتری خواهد داشت؛ زیرا میزبان فیلم هایی ست که همگی به قرن بیستم و پیش از دهه 1990 تعلق دارند. آثار کمتر شناخته شده و حتی ناشناخته ای که برای عموم سینمادوستان مجذوب نمایندهیت چندانی ندارند و در زمره برترین فیلم های علمی-تخیلی جای نمی گیرند، اما سینه فیل های جدی را به وجد خواهند آورد. در این سفر اعجاب انگیز با ما همراه باشید تا غبار از 9 فیلم علمی-تخیلی کلاسیک ناشناخته بزدایم و بر فراز دیستوپیاهای تکنولوژیک پرواز کنیم.

1- عملیات ماه (Destination Moon)

• کارگردان: ایروینگ پیچل
• بازیگران: جان آرچر، وارنر اندرسون، تام پاور، دیک وسون و…
• تاریخ اکران: 1950
• امتیاز IMDB به فیلم: 6.3 از 10
• امتیاز راتن تومیتوز: 67 از 100

در دهه 1950 محبوبیت فیلم های علمی-تخیلی به سطح تازه ای رسید و اوج گرفت. فیلم علمی-تخیلی کلاسیک عملیات ماه یکی از دلایل اصلی این محبوبیت و همه گیرشدن بود. داستان این فیلم بر اساس رمانی به قلم رابرت ای. هاین لاین -نویسنده مشهور داستان های علمی-تخیلی که در نگارش فیلم نامه این فیلم نیز نقش داشت- به رشته تحریر عایدیه است و به ماجرای نخستین پرواز چهار نفر به ماه می پردازد. افکار عمومی از عملی شدن سفر انسان به ماه وحشت زده شده و مقامات دولتی ایالات متحده نیز در کوشش است تا پروژ] فضانوردان را متوقف کند؛ اما کاراکترهای فیلم به فعالیت های خود ادامه می دهند و کشمکش شروع می شود.

فیلم علمی-تخیلی عملیات ماه که حدودا بیست سال قبل از اینکه آپولو 11 نخستین فضانوردان آمریکایی را به سطح ماه ببرد به نمایش عایدیه، به علت حدس های هوشمندانه اش شناخته می شود. فیلم نامه در زمینه ساختار و ویژگی های فنی به شدت قابل توجه است، اما نقل قولی که در پرده نخست وجود دارد اوج ماجراست: ما تنها کسانی نیستیم که می دانیم رسیدن به ماه امکان پذیر است. ما تنها کسانی نیستیم که قصد رفتن به آنجا را داریم. این ماراتن ادامه دارد و بهتر است که در آن پیروز شویم! این چندخط به خوبی خلاصه ای از فضای سیاسی-اجتماعی آن دوران را نشان می هد؛ رقابتی فضایی، در دل قرن بیستم.

ایروینگ پیچل کارگردان این فیلم هلمی-تخیلی است و جورج پال نیز وظیفه تهیه نمایندگی را بر عهده داشت. فیلم جریان سازی که برای جلوه های ویژه اش پیروز به دریافت جایزه اسکار شد و تا حد قابل توجهی در فستیوال ها درخشید. جورج پال در این ژانر محبوب و مجذوب نماینده، یکی از افراد مهم و کلیدی ست که در دهه 1950 و 1960 آثار خاطره انگیزی را روانه پرده نقره ای کرد.

2- وقتی دنیا ها با هم برخورد می نمایند (When Worlds Collide)

• کارگردان: رودولف ماته
• بازیگران: ریچارد دیر، باربارا راش، پیتر هنسن و…
• تاریخ اکران: 1951
• امتیاز IMDB به فیلم: 6.6 از 10
• امتیاز راتن تومیتوز: 81 از 100

یکی دیگر از تولیدات جورج پال که برای دریافت جایزه اسکار در زمینه جلوه های ویژه نامزد شد وقتی دنیا ها با هم برخورد می نمایند نام دارد. این فیلم علمی-تخیلی کلاسیک زمین را در معرض نابودی به وسیله ستاره ای تازه کشف شده به نام بلوس و سیاره ای به نام زیرا به تصویر می کشد. دانشمندان طرحی را برای ساخت سفینه ای فضایی ارائه نموده اند که می تواند چند مسافر را با خود حمل کند و حکم یک ناجی را داشته باشد. هنگامی که این ایده به وسیله طراحان اش برای سازمان ملل و کنگره ایالات متحده مطرح می شود، در مقابل دیواری از مخالفت ها قرار می گیرد. با این حال تعدادی از سرمایه گذاران خصوصی با انجام این ماموریت و ساخت یک کشتی فضایی که می تواند 40 مسافر را همراه با تجهیزات با خود به فضا بفرستد موافقت می نمایند و چراغ های سبزشان را نمایان می سازند.

این فیلم علمی-تخیلی که به وسیله رودولف ماته -فیلمساز و تصویربردار مطرح لهستانی- ساخته شده است، اقتباسی از رمانی به همین نام به شمار می رود؛ رمانی که در سال 1933 به وسیله ادوین بالمر و فیلیپ ویلی نوشته شد. شاید این فیلم کمی قدیمی به نظر برسد و محصول زمانه خود قلمداد شود، اما در زمره آثار حائز اهمیت و جریان سازی قرار می گیرد که همگی شان به نوعی شروعگر عصر طلایی فیلم های علمی-تخیلی بودند. اگر روایت هایی از فجایع مختلف که بقای زمین را تهدید می نمایند برای تان مجذوب نماینده است و دوست دارید این پدیده ها را در دوره های مختلف تجربه کنید، تماشای این فیلم علمی-تخیلی کلاسیک را از دست ندهید.

3- آخرین مرد روی زمین (The Last Man on Earth)

• کارگردان: سیدنی سالکو و اوبالدو بی. راگونا
• بازیگران: وینسنت پرایس، فرانکا بتوئیا، اما دانیلی، جاکومو روسی پایدارت و…
• تاریخ اکران: 1964
• امتیاز IMDB به فیلم: 6.7 از 10
• امتیاز راتن تومیتوز: 81 از 100

این فیلم به نوعی تلفیق ژانر علمی-تخیلی و ترسناک را به مرحله تازه ای رساند که تا به امروز از منبع الهام بسیاری از فیلمسازان است. فیلمی با نقش آفرینی وینسنت پرایس افسانه ای در نقش دکتر رابرت مورگان؛ کاراکتری که به آخرین بازمانده در یک دنیا طاعون زده با انبوهی از زامبی ها و خون آشام ها تبدیل می شود و حالا باید در مواجهه با خیل بزرگی از مردگان متحرک، جان سالم به در ببرد.

فیلم علمی-تخیلی کلاسیک آخرین مرد روی زمین با اتمسفر دلهره آور و فضاسازی قابل توجه اش، دنیا دهشتناکی را می سازد که در آن مورگان در کوشش است تا علاوه بر حفظ سلامت روان خود، با زامبی ها بجنگد و زنده بماند؛ در میان این آشفته بازار مرگبار، غم از دست دادن همسر و فرزندش نیز روی شانه هایش سنگینی می نماید. دنیای پساآخرالزمانی و گیرایی که به وسیله سیدنی سالکو و اوبالدو بی. راگونا خلق می شود و با حضور درخشان وینسنت پرایس به اوج خود می رسد، همچنان اثرگذار و تماشایی ست. اگر به ساخته های ماندار جورج رومرو مثل شب مردگان زنده علاقه مند هستید، بدون شک از این فیلم هم لذت خواهید برد. به منظور ترغیب شدن برای تماشای این فیلم، کافی ست چندبار همین دیالوگ کوتاه و به ظاهر ساده را مرور کنید: شماها همه تون عجیب غریبید، اما منم یه آدمم؛ اونم آخریش!

4- کلوسوس: پروژه فوربین (Colossus: The Forbin Project)

• کارگردان: جوزف سارجنت
• بازیگران: اریک برادن، سوزان کلارک، گوردون پینسنت و…
• تاریخ اکران: 1970
• امتیاز IMDB به فیلم: 7.1 از 10
• امتیاز راتن تومیتوز: 89 از 100

اونا یه هیولا ساختن، حالا باید واسه امنیت نسل بشر باهاش بجنگن!

این جمله دقیقا بیانگر مفاهیم مطرح شده در فیلم علمی-تخیلی کلاسیک کلوسوس: پروژه فوربین است و حتی در دنیا امروز -به واسطه حضور قدرتمند و ترسناک هوش مصنوعی- هم به شدت معنادار است. دکتر چارلز فوربین با بازی اریک برادن، کلوسوس را طراحی می نماید؛ ابررایانه ای بی بدیل با هوش مصنوعی شگفت انگیز که در ظاهر قرار بود برای جلوگیری از جنگ های گسترده و شروع صلح دنیای استفاده شود؛ اما رفته رفته ورق برمی شود.

همانطور که احتمالا حدس زده اید، حدس این فیلم علمی-تخیلی بر اساس خیزش هوش مصنوعی و ابرکامپیوترهای تکنولوژیک علیه بشریت پایدار است. کلوسوس علیه سازندگان خود به پا می خیزد و ایالات متحده و سایر قدرت های دنیای را به منظور سلطه بر بشریت در تنگنایی سخت قرار می دهد. اما سوال اصلی و پیچش های داستانی فیلم اینجاست که دولت مردان و دکتر فوربین تا چه میزان می توانند مقاومت شان را حفظ نمایند؟ آیا در نهایت تسلیم فرامین هولناک کلوسوس خواهند شد؟

ساخته جوزف سارجنت فیلمی ست با رگه های پررنگ ژانر علمی-تخیلی و نگاهی گمانه زن و هشداردهنده که چیزهایی از بی مووی های مهیج زمان خود وام می گیرد و در نهایت ترکیب دلچسب و رضایت بخشی را به مخاطب خود تحویل می دهد؛ حتی بعد از گذشت نیم قرن!

5- در خواب فرورفته (Sleeper)

• کارگردان: وودی آلن
• بازیگران: وودی آلن، داین کیتن، جان بک، پیتر هابس و…
• تاریخ اکران: 1973
• امتیاز IMDB به فیلم: 7.1 از 10
• امتیاز راتن تومیتوز: 100 از 100

شاید کمتر کسی تا پیش از خواندن این متن گمان می کرد که وودی آلنِ بزرگ خالق یک فیلم علمی-تخیلی کلاسیک باشد. دنیا بینی و نگاه شوخ طبعانه و توأمان ابزورد آلن به پدیده ها منجر به ساخت داستانی هیستریک و خنده دار در اواسط دهه 70 میلادی شد. مثل بسیاری از فیلم های وی در طول کارنامه درخشان و پربارش، وودی آلن در در خواب فرورفته نیز در جایگاه کارگردان، فیلمنامه نویس و بازیگر نقش اصلی واقع شده است؛ یک شخصیت معمولی به نام مایلز مونرو که درگیر ماجرایی باورنکردنی می شود.

مایلز مونرو که صاحب یک فروشگاه مواد غذایی است به علت یک عمل جراحی ناپیروز به وسیله دکترها فریز می شود و دویست سال پس از دو قرن خواب چشم باز می نماید. مایلز حالا خود را در دنیای پیدا می نماید که از لحاظ فناوری های مختلف و مسائل ژئوپولیتیکی دستخوش تغییرات گسترده ای شده است. کوشش های مونرو برای بازگشت به عصر خویش در کنار موقعیت های کمیک و طنازانه ای که در دل مباحث علمی-تخیلی فرو رفته اند، یک فیلم به شدت سرحال و تماشایی را رقم می زند که هنوز هم می توانید با لحظه به لحظه اش کیف کنید و از هوشمندی های وودی آلن لذت ببرید.

6- رولربال (Rollerball)

• کارگردان: نورمن جویسون
• بازیگران: جیمز کان، جان هاوسمن، مائود آدامز، جان بک و…
• تاریخ اکران: 1975
• امتیاز IMDB به فیلم: 6.5 از 10
• امتیاز راتن تومیتوز: 67 از 100

آیا یک فیلم علمی-تخیلی آخرالزمانی می تواند به یک اثر در ژآنر ورزشی تبدیل شود؟ نورمن جویسون با رولربال پاسخ می دهد: بله!

در همان سالی که استیون اسپیلبرگ با آرواره ها استانداردهای جدیدی را برای فیلم های بلاک باستری تعریف کرد و کیلومترها آتطرف تر آندری تارکوفسکی با ساخت آینه یک دنیا به غایت شاعرانه و شخصی را به تصویر کشید، نورمن جویسون با یک فیلم علمی-تخیلی بسیار متفاوت و خوش ساخت به سراغ سینمادوستان رفت. رولربال دنیای را در آینده نشان می دهد که به وسیله شرکت ها کنترل می شود و ورزشی پر از خشونت به نام رولربال در آن حرف اول را می زند. جاناتان ای با نقش آفرینی جیمز کان به عنوان کاراکتر اصلی در فیلم حضور دارد و علاوه بر حضور قدرتمندش در رقابت های مملو از زد و خورد رولربال، درگیر ماجراهای بزرگ تری با صاحبان قدرت و افراد کلیدی جامعه می شود؛ همان شرکت هایی که جایگزین کشورها شده اند و به شدت روی جاناتان تمرکز نموده اند.

شرکت ها در کوشش اند تا جاناتان را به سمت بازنشستگی از مسابقات رولربال در قبال یک زندگی به شدت مرفه سوق دهند، اما او تا حد ممکن از فرامین و دستورات سرپیچی می نماید. در واقع رقابت اصلی در این دنیا دیستوپیایی میان جاناتان ای و شرکت هاست. رفته رفته بازی ها طولانی تر و خشن تر می شوند و این روند حتی به مصدومیت و مرگ بعضی از بازیکنان می انجامد. اینجاست که دوراهی های جاناتان و بخش سخت زندگی اش شروع می شود؛ آیا بر کنترل بی رحمانه شرکت ها و درخواست های شان غلبه می نماید و راه افتخار را برمی گزیند یا بیخیال رولربال می شود و از دردسر می گریزد؟ برای رسیدن به جواب این سوال ها بهتر است خود فیلم را ببینید و از تلفیق ورزش با مفاهیم آینده نگرانه لذت ببرید.

7- کما (Coma)

• کارگردان: مایکل کرایتون
• بازیگران: مایکل داگلاس، ژنویو بوژو، ریپ تورن، الیزابت اشلی و…
• تاریخ اکران: 1978
• امتیاز IMDB به فیلم: 6.9 از 10
• امتیاز راتن تومیتوز: 81 از 100

مایکل کرایتون یکی از غول های ادبیات علمی-تخیلی مدرن به شمار می رود که تا به امروز داستان های بسیاری را در این گونه محبوب و پرطرفدار خلق نموده است؛ از جمله پارک ژوراسیک و قضیه آندرومدا که هرکدام بارها در سینما و سایر مدیوم ها مورد اقتباس قرار گرفته اند. فیلمنامه فیلم علمی-تخیلی کما نیز بر اساس رمانی به همین نام در سال 1977 به قلم رابین کوک نوشته شده است. کرایتون کپی رایت فیلم را خرید و خودش کارگردانی را بر عهده گرفت و جالب است بدانید کما سومین فیلم ساخته شده به وسیله مایکل کرایتون به شمار میرود و پنج سال پس از فیلم پیروز دنیای غرب ساخته شد.

کما نوعی پیش عایدی از دسیسه های موجود در علم پزشکی به شمار می رود که کرایتون دو دهه بعد در درام تلویزیونی خود با عنوان E.R نیز به سراغ اش رفت و به شکل تکامل یافته و طولانی تری به آن پرداخت. داستان این فیلم با دو کاراکتر محوری دنبال می شود؛ دکتر سوزان ویلر و دکتر مارک بلوز. همکارانی که درگیر رابطه ای عاطفی هستند و در بیمارستان مموریال بوستون کار می نمایند. ماجرا از آنجا شروع می شود که ویلر درمی یابد تعداد بیمارانی که به کما می روند، به شکلی غیرعادی رو به افزایش است. همین موضوع منجر به شروع نگرانی وی شده و او را وادار به تحقیق می سازد؛ اما سوزان اعتقاد دارد یک توطئه بسیار بزرگ و مرموز در کار است.

هم بازی شدن مایکل داگلاس با ژنویو بوژو به شکل فوق العاده ای ازآب عایدیه و شیمی بسیار خوبی را تا سرانجام حفظ می نماید. کرایتون با ساخت کما نه تنها یک داستان علمی-تخیلی هوشمندانه را روایت کرد، بلکه یک تریلر هیچکاکی را به وجود آورد که همچنان زنده و اثرگذار است.

8- سیاه چاله (The Black Hole)

• کارگردان: گری نلسون
• بازیگران: ماکسیمیلیان شل، آنتونی پرکینز، رابرت فورستر، ایوت میمی یو و…
• تاریخ اکران: 1979
• امتیاز IMDB به فیلم: 5.9 از 10
• امتیاز راتن تومیتوز: 42 از 100

کوشش های والت دیزنی برای پیوستن به جریان فیلم های علمی-تخیلی و فضایی در اواخر دهه 70 میلادی منجر به ساخت فیلم سیاه چاله شد. بدون شک ماجراجویی دیزنی در سطح آثار اسپیلبرگ یا ساخته های لوکاس آرتس نیست، اما قطعا ارزش تماشا دارد و زیاد از حد مهجور به جای مانده است!

داستان این فیلم علمی-تخیلی کلاسیک به طور کامل در اعماق فضا و خارج از جو زمین جریان دارد. جایی که خدمه یک سفینه تحقیقاتی به نام پالومینو، یک سفینه گمشده را که مدت هاست در خارج از یک سیاه چاله بسیار بزرگ مستقر است پیدا می نمایند. با نزدیک شدن به این سفینه فضایی، غافلگیری و اتفاقات تازه ای برای خدمه پالومینو رخ می دهد. آن ها درمی یابند که دانشمند مشهور، دکتر هانس راینهارت چیزی نزدیک به دو دهه در این سفینه حضور داشته و زنده مانده است. چگونگی این اتفاق و اهداف دکتر راینهارت، چالش های جدیدی را پیش پای خدمه پالومینو قرار می دهد.

ماکسیمیلیان شل در نقش راینهارت، عملکرد به یادماندی و درخشانی دارد و شمایل یک کاراکتر علمی مشکوک و مرموز را به خوبی می سازد. آنتونی پرکینز هم که حدود 20 سال پیش از ساخت این فیلم به خاطر نقش آفرینی ماندگارش به عنوان نورمن بیتس در فیلم روانی هیچکاک هوش از سر سینمادوستان برده بود، در نقش دکتر الکس دورانت در این فیلم ظاهر شده و بازی قابل قبولی دارد. جالب است بدانید موسیقی این فیلم نیز به وسیله جان بری ساخته شده؛ آهنگساز بزرگی که پنج جایزه اسکار را در کارنامه دارد. در مجموع نباید از سیاه چاله انتظار ادیسه فضایی کوبریک را داشته باشید، اما اگر بخواهید به عنوان یک سینه فیل به سراغ مرور تعدادی از فیلم های علمی-تخیلی کلاسیک بروید، تماشاش خالی از لطف نیست.

9- جریان پس رو (Slipstream)

• کارگردان: استیون لیزبرگر
• بازیگران: مارک همیل، بیل پکستون، بن کینگزلی و…
• تاریخ اکران: 1989
• امتیاز IMDB به فیلم: 4.9 از 10
• امتیاز راتن تومیتوز: 43 از 100

این فیلم علمی-تخیلی کلاسیک که هیچوقت در ایالات متحده اکران نشد، مارک همیل را در کنار بیل پکستون، باب پک و بن کینگزلی قرار می دهد تا در یک سای-فای نه چندان قدرتمند که به دهه هشتاد میلادی تعلق دارد، داستانی پر از تعقیب و گریز را ببینیم و زیاد به کیفیت جلوه های ویژه فکر نکنیم! در آینده ای که به وسیله انسان ها و بلایای طبیعی در شرف نابودی قرار گرفته و به یک پادآرمان شهر تبدیل شده، یک شکارچی جایزه بگیر در مواجهه با نیروهای پلیس قرار می گیرد و تقابلی تماشایی را رقم می زند.

برای تماشای این فیلم و لذت بردن از آن، در وهله اول باید شیفته داستان های علمی-تخیلی و جنایی باشید و در مرحله بعد با فیلم های نسبتا قدیمی متعلق به اواخر قرن بیستم ارتباط خوبی برقرار کنید. جریان پس رو به واسطه داستان خود و بازی های به یادماندنی اش، سرگرم نماینده و دوست داشتنی است؛ البته اگر روی ضعف هایش چشم ببندید. تقابل شکارچیان با نیروهای پلیس در دل یک فضای دیستوپیایی که با پلان ها و کیفیت تصاویر مربوط به دهه طلایی 80 تلفیق شده، برای سینمادوستان جدی قطعا نوستالژیک و لذیذ خواهد بود و می توانند ساخته استیون لیزبرگر را در جایگاه یک فیلم کالت آندرریتد بپذیرند؛ درست همانطور که با گذشت زمان، تعدادی از منتقدان به همین نتیجه رسیدند.

منبع: Taste of Cinema