گفتگوی مهر با رکورددار شطرنج ایران در قهرمانی و بهترین پیروزی - کنفرانس هکا

این سیزدهمین قهرمانی احسان قائم مقامی در طول 20 دوره حضورش در رقابت های قهرمانی شطرنج کشور بود. همین مسئله بهانه ای شد برای گفتگو با این ملی پوش که پیش از بهبود رکورد تعداد قهرمانی داخلی، رکورد بهترین و با ارزش ترین پیروزی تاریخ شطرنج ایران را با حضور در جام جهانی 2019 به نام خود ثبت کرده بود.

این شطرنج باز البته خیلی وقت پیش از این رکوردهای دیگری مانند کسب عنوان استاد بزرگی به عنوان اولین ایرانی، برخورداری از بالاترین رده بندی (ریتینگ) جهانی برای مدت 13 سال (پیش از مقصودلو و فیروزجا)، ثبتِ رکورد بازی سیمولتانه (همزمان) در گینس و … را هم در اختیار داشت. با همه اینها اما احسان قائم مقامی در یک مقطع زمانی چندساله با افت محسوسی روبرو شد که فاصله او با دوران اوجش را موجب شد.

این ملی پوش شطرنج در گفتگو با خبرنگار با تأیید این موضوع در مورد دلایل افت چند ساله اش توضیح داد و خیلی دیگر از موضوعات مرتبط با شطرنج.

* خبرنگاران - گروه ورزش: قهرمانی کشور در هر شرایطی دلچسب است به خصوص که اگر برای سیزدهمین بار به دست بیاید.

- احسان قائم مقامی: شیرینی قهرمانی هیچ وقت تکراری نمی شود. خوشحالم فرایند آماده سازی که داشتم در مسابقات قهرمانی کشور به ثمر نشست. در این رقابت ها فرایند رو به رشد خودم را تداوم بخشیدم و از این حیث از عملکردم راضی هستم.

* شاید کسب این عنوان در رقابت با یازده بازیکن دیگر این شائبه را ایجاد کند که مسابقات از سطح بالایی برخوردار نبوده است.

- شطرنج ایران در سال های اخیر رشد قابل توجهی داشته طوریکه هر سال شاهد ظهور چهره های جدید بودیم. با توجه به این رشد عمومی، مسابقات کشوری در مراحل مقدماتی هم آسان نیست چه برسد به فینال؛ البته که جای پرهام مقصودلو، محمدامین طباطبایی و پویا ایدنی در این رقابت ها خالی بود اما رقابت ها به معنای واقعی نزدیک به هم پیگیری شد.

* اولین قهرمانی در مسابقات قهرمانی کشور چه سالی به دست آمد و چند سال طول کشید تا رکورد آن به عدد 13 برسد؟

- اولین بار 23 سال پیش یعنی زمانی که 14 ساله بودم، قهرمان مسابقات کشوری شدم. در کل 13 قهرمانی را در طول 20 دوره حضور در این رقابت ها به دست آورد. در سایر ادواری هم که قهرمان نشدم عنوان های دومی، سومی، چهارمی، پنجمی، ششمی، هفتمی و نهمی را به دست آوردم. یعنی فقط جایگاه هشتمی را ندارم.

* این پیشینه فقط مربوط به بخش کلاسیک مسابقات قهرمانی کشور می شود. عملکرد شما در بخش برق آسا و سریع چگونه بوده است؟

- در بخش برق آسا مسابقات قهرمانی کشور 12 دوره حضور داشته ام که در 11 دوره قهرمان شدم و در یک دوره هم نایب قهرمان؛ در بخش سریع مسابقات هم دو بار شرکت کردم و در هر دو دوره هم قهرمان شدم.

* پیش از بهبود رکوردی که بابت قهرمانی در مسابقات داخلی دارید، رکورد بهترین پیروزی تاریخ شطرنج ایران به نام شما ثبت شد. در مورد این رکورد توضیح دهید.

- در جریان جام جهانی 2019 روسیه در رقابت 6 ساعته با یانگ یی یو سوپر استاد بزرگ چینی پیروز شدم. در آن مسابقات من رده (ریتینگ) 2544 را داشتم در حالیکه حریم با ریتنیگ 2763 و جایگاه جهانی دهم در مسابقات شرکت کرده بود. این بهترین پیروزی بود که یک شطرنج باز ایرانی با پرچم ایران در مسابقات به دست می آورد.

* شما در شرایطی این رکورد را به دست آوردید و مسابقات کشوری را هم فتح کردید که تا همین چندماه پیش در دوره افت و نزول به سر می بردید. این موضوع را قبول دارید؟

- بله؛ واقعیت همین است که چند سالی درخشش قبل را نداشتم اما با واکاوی دلایل آن و تلاش برای کنار گذاشتن شأن، دوباره به روزهای خوبِ شطرنجی ام رسیده ام.

* چه دلایلی باعث افت استاد بزرگی شد که زمانی شطرنج ایران را با او می شناختند. بیشتر مسائل شخصی دخیل بود یا ظهور استعدادهای جوان تر؟

- حدود 5 سال پیش شرایط سختی در زندگی شخصی متحمل شدم که تأثیر منفی روی عملکردم در شطرنج گذاشت طوریکه نتوانستم فرایند خوبم را حفظ کنم. همزمان با آسیب دیدگی هم روبرو شدم. مصدومیتی که از ناحیه گردن و کمر دچار آن شدم، اجازه نمی داد تمریناتم را مستمر و مفید دنبال کنم. دلیل دیگر این بود که همزمان در چند عرصه فعالیت داشتم که شطرنج یکی از آنها بود. تصمیم برای این حد از مشغله از نظر شطرنجی، غیرحرفه ای بود و ضربه اش را هم خوردم. تمرکز لازم برای شطرنج را از دست داده بودم و حتی میزان فعالیتم برای تمرینات و حضور در مسابقات داخلی و بین المللی هم کمتر شد. همه اینها دست به دست هم داد تا افت کنم.

* پیشرفت شطرنج بازان جوان چقدر در افت عملکرد احسان قائم مقامی تأثیرگذار بود؟

- این مسئله ای بود که به چشم جدی تر بود و نمود عینی تری داشت. در همین چند سال اخیر که شاهد پیشرفت یک باره شطرنج و ظهور نسل طلایی بودیم. این مسئله به دلایل و مسائل شخصی که با آن روبرو بودم، دامن زد. این مسئله را در کل نمی توان نادیده گرفت.

* چه شد که تصمیم به تغییر جهت گرفتید؟

- بعد از اینکه از روزهای خوب و ایده آل فاصله گرفتم اینگونه می شنیدم که احسان قائم مقامی دیگر نمی خواهد برای بهترین شدن تلاش داشته باشد. حتی بعضاً فکر می کردند که به فکر جدا شدن و خداحافظی تدریجی از شطرنج هستم و به همین دلیل از من در مورد فعالیت در عرصه مربیگری سوال می پرسیدند در حالیکه اصلاً چنین برنامه ای نداشتم. به همین دلیل تصمیم گرفتم که وقت بیشتری برای شطرنج آزاد کنم.

* دقیقاً از چه زمانی این تصمیم را اجرایی کردید؟

- از ابتدای سال 98 بود که زمان بیشتری صرف شطرنج و تمریناتم کردم. از دوستانی هم که دانش بیشتر و به روزتری از خودم داشتند، کمک گرفتم. در 9 ماه اخیر در تورنمنت های زیادی شرکت کردم و در بیشتر آنها اول شدم. علاوه بر مسابقات قهرمانی کشوری، در غرب آسیا هم اول شدم. در لیگ برتر هم میز خودم را فتح کردم. در مسابقات دبی و چند رقابت آمریکا هم اول شدم. در جام جهانی هم نمایش خوبی داشتم و عنوان با ارزش ترین پیروزی تاریخ شطرنج ایران را به دست آوردم. مصمم هستم این شرایط و آمادگی که دارم را ادامه دهم.

* پس فعلاً در مورد احسان قائم مقامی خبری مبنی بر خداحافظی نمی شنویم؟

* شطرنج جزو رشته هایی است که عمر قهرمانی در آن طولانی است. در شطرنج جهان بازیکنانی هستند که با 50 سال سن همچنان بازی می کنند. چرا من که تازه وارد 37 سالگی شده ام باید به فکر خداحافظی باشم؟ به خصوص که تازه نگاهم نسبت به قبل تغییر کرده و از فرصت هایم بهتر استفاده می کنم. می خواهم از این بعد متفاوت از تمام سال های گذشته که در شطرنج بودم، کار کنم و پیش بروم.

* چند سال است که شطرنج بازی می کنید؟

- از 8 سالگی شطرنج را تقریباً شروع کردم اما از 10 سالگی آن را جدی دنبال می کنم. قبل از آن به فوتبال علاقمند بودم و حتی عضو تیم نونهالان تهران هم شدم. در کل 29 سال است که با شطرنج زندگی می کنم و 27 سال (از 10 سالگی تا به امروز) هم آن را خیلی جدی می بینم. شطرنج بهترین معلم زندگی من بوده که کمک می کند آدم بهتری باشم.

* از امروز به بعد چه هدفی در شطرنج دنبال می کنید؟ مثلاً به دنبال عناوین بزرگ تر از استاد بزرگی هستید یا عنوانی خاص در مسابقات؟

- یکسری عناوین شطرنج مانند سوپر استاد بزرگ غیررسمی و بیشتر رسانه ای هستند. استاد بزرگی بالاترین عنوان در فیده است که من به عنوان اولین ایرانی آن را در سال 2001 در اختیار گرفتم. ضمن اینکه تا به امروز هم در مسابقات زیادی شرکت کردم و در 110 تورنمنت بین المللی قهرمان شدم. جذابیت این موفقیت ها را همچنان دوست دارم و دنبال می کنم به خصوص با تیم ملی.

* به تیم ملی شطرنج اشاره کردید. شرایط این تیم را چطور می بینید؟

- تیم ملی شطرنج ایران هیچ وقت به اندازه این روزها ترکیبی اینچنین قوی و فوق العاده نداشته است. بازیکنانی پُرامید، جوان، خلاق و آینده دار عضو تیم ملی هستند. اگر این تیم ترکیب کامل خود را داشته باشد، کار حریفان برای رویارویی با ما سخت است.

* البته از این ترکیب فعلاً علیرضا فیروزجا را در اختیار نداریم.

- فیروزجا بازیکن فوق العاده ای است. او از مسابقات قهرمانی سریع و برق آسای جهان با پرچم فیده در رقابت ها شرکت می کند. امیدوارم تا تصمیمش را برای رفتن زیر پرچم یک کشور دیگر نهایی کرده، منصرف شود و به ایران بازشود. البته علیرضا خواسته هایی دارد که امیدوارم تأمین شود تا بتوانیم او را دوباره در ترکیب تیم ملی ببینیم.

* البته ظاهراً شرایط به گونه ای است که برای خیلی ها رضایت بخش نیست. مانند سارا خادم الشریعه که از تیم ملی استعفا داده است.

- خیلی دوست ندارم در این مورد صحبتی داشته باشم اما فکر می کنم این دسته بازیکنان اقناع نشده اند با این حال باید کنترل شده تر و منطقی تر رفتار کنند. البته منظورم صرفاً سارا خادم الشریعه و یا فرد خاص دیگری نیست. حسی که از رفتن بازیکنان و اینگونه اتفاقات می گیریم، خوب نیست. این را در نظر داشته باشیم که امثال ما ورزشکاران با حس و پول مردم بزرگ شدیم و باید خود را کنار آنها ببینیم. اینکه مردم ببینند ورزشکاران شأن خود را از بدنه جامعه جدا می کنند، حس بدی به آنها منتقل می کند.

* در واکنش به این شرایط چه باید کرد؟

- نگاه وزارت ورزش به ورزشکاران باید جدی تر باشد. من فکر نمی کنم تصمیمات اخیر با فکر سازماندهی شده و کنترل اتخاذ شده باشد اما حیف است استعدادهای اینچنینی حفظ نشوند. نباید بوی سردی و واگرایی تسری پیدا کند. حرف ورزشکاران باید توسط مسئولان شنیده شود. آنها باید به وعده خود عمل کنند. ورزشکاران هم بافکر تر عمل کنند. بعضاً حرف هایی می شنویم که بعید است حرف خود ورزشکاران باشد.

* سپاس از فرصتی که گذاشتید.

- من هم ممنون هستم از شما به خاطر توجهی که به شطرنج دارید. امیدوارم به زودی شاهد حضور دوباره همه ملی پوشان کنار هم باشیم. ما سال آینده مسابقات مهم المپیاد جهانی و جام ملت های آسیا را داریم. امیدوارم نتایج خوبی در این دو رویداد رقم بخورد.

آیان کتاب: مجموعه ای از بهترین کتاب های دنیا را در این مجموعه بخوانید

دبی: دبی: زیباترین شهر حاشیه خلیج فارس و امارات