نقش تغذیه سالم در پیشگیری از بروز سرطان ها - کنفرانس هکا

با اشاره به پویش ملی پیشگیری از سرطان از 7 تا 15 بهمن ماه، اظهار کرد: امسال شعار این پویش من مسئولم، برای پیشگیری از سرطان خودم، خانواده ام و جامعه ام مشخص شده است.

وی در مورد نقش تغذیه صحیح در پیشگیری از ابتلا به سرطان گفت: تغییر عادات غذایی و استفاده مستمر از غذاهای آماده، در کنار کاهش تحرک و زندگی ماشینی، منشاء اضافه وزن و چاقی و بسیاری از بیماری های متابولیک و سرطان ها است.

باقری بیان کرد: سرطان از جمله بیماری هایی است که تغذیه نقش مشخص کننده ای در پیشگیری و درمان آن ایفا می کند. بر اساس پیش بینی های سازمان دنیای بهداشت (WHO) روند ابتلا به سرطان در دنیا رو به فزونی است.

وی مطرح نمود: سرطان های شایع در ایران سرطان روده بزرگ، پروستات، پوست، مثانه و معده در مردان و سرطان سینه، تیروئید، روده بزرگ، پوست و معده در زنان هستند.

تغذیه سالم از بروز یک سوم سرطان ها پیشگیری می کند

کارشناس ارشد گروه بهبود تغذیه مرکز بهداشت خوزستان گفت: شیوه های تازه زندگی، استفاده نکردن از مواد غذایی تازه، مصرف زیاد غذاهای کنسرو شده و نمک از جمله عواملی هستند که زمینه بروز انواع سرطان ها را مهیا می کنند. بر اساس مطالعات، تغذیه ناسالم در بروز بیشتر سرطان ها نقش مشخص کننده دارد و با تغییر در عادات غذایی، افزایش فعالیت بدنی و حفظ وزن مناسب می توان از بروز یک سوم سرطان ها پیشگیری کرد.

وی بیان کرد: مصرف زیاد چربی ها و روغن، مصرف زیاد نمک، مصرف زیاد قند و شکر، روش نامناسب تهیه و طبخ مواد غذایی، زندگی بی تحرک و نداشتن فعالیت فیزیکی مناسب، رعایت نکردن تعادل و تنوع در دریافت غذاهای مورد نیاز نیز از دیگر عوامل تغذیه ای و شیوه زندگی، مستعدکننده ابتلا به سرطان هستند.

باقری افزود: نقش تغذیه سالم در پیشگیری و حتی درمان سرطان تایید شده است. شیوه زندگی و عادت های تغذیه سهم مهمی در بروز سرطان دارد به طوری که درصد زیادی از موارد سرطان با تغذیه نامناسب ارتباط دارد.

کارشناس ارشد گروه بهبود تغذیه مرکز بهداشت خوزستان با بیان اینکه تغذیه از چندین جهت با بروز سرطان ارتباط دارد، گفت: تغذیه با کالری بالا زمینه سرطان را فراهم می کند؛ ارتباط چاقی و اضافه وزن با افزایش احتمال ابتلا به چندین نوع سرطان مشخص شده است که از جمله آن ها سرطان پستان به ویژه در زنان یائسه، سرطان رحم، سرطان مری و سرطان روده بزرگ است.

وی ادامه داد: در مورد سرطان پستان، ارتباط بین کاهش وزن و کاهش خطر ابتلا به سرطان در مطالعات مشخص شده است و افراد دچار اضافه وزن یا چاقی تشویق می شوند که وزن خود را کم کنند بنابراین یکی از اقدامات اصلی کاهش مصرف مواد قندی و چربی های اشباع شده است که مقدار زیادی کالری دارند و مقدار کمی مواد مغذی به بدن می رسانند.

باقری بیان کرد: ضروری است مصرف مواد غذایی مانند غذاهای سرخ کرده، کیک، آبنبات، بیسکوییت، شربت ها و نوشیدنی های شیرین نیز محدود شود. لفظ کم چرب یا بدون چربی روی مواد غذایی به معنای کم کالری بودن آن ها نیست و در حقیقت کیک ها، بیسکوییت ها و سایر مواد غذایی کم چربی همچنان سرشار از کالری هستند.

ارتباط نحوه آماده کردن مواد غذایی با سرطان

وی با بیان اینکه برخی از انواع مواد غذایی زمینه سرطان را فراهم و برخی دیگر احتمال سرطان را کم می کنند، مطرح نمود: علاوه بر مقدار کل کالری دریافتی در روز، مقدار مصرف میوه ها و سبزی های تازه، نوع و مقدار پروتئین های غذایی، سهم چربی های اشباع مانند روغن های جامد و چربی منابع حیوانی، چربی های غیراشباع مانند روغن های گیاهی مثل روغن زیتون و کانولا نیز از عوامل غذایی هستند که می توانند در کاهش یا افزایش بروز بیماری سرطان موثر باشند.

کارشناس ارشد گروه بهبود تغذیه مرکز بهداشت خوزستان بیان کرد: نوع آماده کردن مواد غذایی نیز با سرطان ارتباط دارد. سوزاندن یا زغال شدگی گوشت موجب ایجاد مواد سرطان زا می شود. اگر هم روش کباب کردن انتخاب می شود نباید اجازه داده شود که گوشت، حرارت خیلی بالایی بگیرد و سوخته شود. به جای سرخ کردن غذا باید از روش های سالم مانند آب پز کردن و بخارپز کردن استفاده شود.

وی افزود: بنابراین برای پیشگیری و مقابله صحیح با این بیماری، آشنایی با مواد غذایی ضروری است تا هر فردی بداند چه غذاهایی بخورد و از خوردن چه غذاهایی پرهیز کند.

پیشنهادهای تغذیه ای برای پیشگیری از سرطان

باقری با اشاره به اهمیت مصرف آنتی اکسیدان ها گفت: گروهی از ترکیبات در مواد غذایی وجود دارند که رادیکال های آزاد (عوامل ایجادکننده سرطان) را در بدن از بین می برند و یا مانع شکل گیری آن ها می شوند که مهمترین آن ها عبارتند از ویتامین C، ویتامین E، کاروتنوئیدها و سلنیوم که در مرکبات، فلفل سبز، توت فرنگی، گوجه فرنگی، بروکلی، سیب زمینی شیرین، ذرت، مغزها (گردو، بادام، فندق، پسته)، زیتون، سبزی های برگ دار و سبز، روغن های گیاهی و سبوس گندم، هویج، میوه های نارنجی رنگ، کدو حلوایی، طالبی، سبزی های سبز تیره، کلم پیچ، اسفناج، تخم مرغ، گریپ فروت، هندوانه، ماهی و غذاهای دریایی، قلوه و جگر یافت می شوند.

کارشناس ارشد گروه بهبود تغذیه مرکز بهداشت خوزستان با تاکید بر مصرف میوه ها و سبزی ها ادامه داد: احتمال بروز برخی از سرطان ها در افرادی که روزانه حداقل پنج واحد (حدود 400 گرم) میوه و سبزی مصرف می کنند، کمتر است.

وی افزود: یک واحد میوه معادل یک عدد میوه میانه یا یک لیوان میوه حبه ای یا یک چهارم از طالبی و معادل آن خربزه یا هندوانه و یک واحد سبزی معادل یک لیوان سبزی برگی خام یا نصف لیوان سبزی پخته است.

باقری مطرح نمود: میوه ها، سبزی ها، حبوبات و غلات سبوس دار حاوی فیبر هستند و افزایش مصرف فیبر با کاهش بروز سرطان به ویژه سرطان های دستگاه گوارش ارتباط دارد. انواع مواد غذایی حاوی فیبر عبارتند از گندم و جو کامل، سبوس، گندم، دانه ها، مغزها، سبزی ها، سیب، انگور، آلو، مرکبات و سایر میوه ها، جو، جو دو سر، سبوس جو دو سر، حبوبات، انواع لوبیاها و نخود.

وی بیان کرد: فیبرها همچنین کاهش دهنده کلسترول بد خون (LDL) هستند و موجب پیشگیری از یبوست نیز می شوند.

کارشناس ارشد گروه بهبود تغذیه مرکز بهداشت خوزستان با تاکید بر لزوم دریافت اسیدفولیک نیز، گفت: ارتباط بین مصرف منابع غذایی غنی از فولات مانند حبوبات، سبزیجات برگی مانند اسفناج و مرکبات با کاهش انواعی از سرطان ثابت شده است.

وی افزود: تحقیقات، رابطه افزایش مصرف ویتامین D و کلسیم را با کاهش احتمال ابتلا به سرطان روده بزرگ و سینه نشان داده است.

کارشناس ارشد گروه بهبود تغذیه مرکز بهداشت خوزستان با بیان اینکه باید نکات تغذیه ای به بیماران مبتلا به سرطان و همچنین برای پیشگیری از سرطان آموزش داده شود، گفت: رعایت تعادل و تنوع در برنامه غذایی بسیار ضروری است. توصیه می شود روزانه استفاده از گروه های اصلی غذایی شامل نان و غلات، شیر و لبنیات، گوشت، تخم مرغ، حبوبات و میوه و سبزی ها استفاده شود.

باقری ادامه داد: کاهش مصرف چربی و روغن در برنامه غذایی، مصرف غذاها به صورت آب پز، بخارپز یا کبابی تا حد امکان، خودداری از سرخ کردن زیاد غذا و ترجیحا تفت دادن آن به مدت کم با حداقل روغن، کاهش مصرف غذاهای سرخ شده، سوسیس، کالباس، خامه، چیپس و ...، کاهش مصرف چربی های حاوی اسیدهای چرب اشباع و ترانس، جدا کردن پوست مرغ و چربی های قابل مشاهده قبل از طبخ و استفاده از قسمت های کم چرب گوشت ها باید رعایت شود.

وی افزود: استفاده بیشتر از گوشت های کم چرب مانند مرغ و ماهی به جای گوشت قرمز، استفاده از انواع لبنیات کم چرب مانند شیر، ماست و پنیر، استفاده از روغن های مایع مانند روغن زیتون و آفتابگردان به جای روغن حیوانی و روغن نباتی جامد، مصرف متعادل روغن زیتون و مغزها به دلیل کنترل انرژی دریافتی، محدود کردن مصرف گوشت های فراوری شده مانند سوسیس و کالباس توصیه می شود.

کارشناس ارشد گروه بهبود تغذیه مرکز بهداشت خوزستان گفت: مصرف فست فودها مانند انواع ساندویچ ها و پیتزا، سیب زمینی سرخ شده، چیپس و... محدود شود. با مصرف منابع غنی از امگا 3 مانند مصرف دو تا سه وعده ماهی تازه در هفته نیز می توان از ابتلا به سرطان پیشگیری کرد.

وی مطرح نمود: رژیم غذایی حاوی میوه و سبزی فراوان به ویژه منابع غنی از لیکوپن (مانند گوجه فرنگی) نیز خطر بزرگ شدن پروستات و سرطان پروستات را کاهش می دهد.

باقری با تاکید بر لزوم کاهش مصرف مواد قندی و نمک گفت: پرهیز از مصرف بیش از حد مواد قندی و نشاسته ای مانند برنج، ماکارونی، شیرینی، کیک، شکلات، مربا، عسل و نوشابه ها و کاهش مصرف قندهای ساده مانند قند، شکر، شیرینی، شکلات، نوشابه های گازدار و آب میوه های صنعتی نیز توصیه می شود.

کارشناس ارشد گروه بهبود تغذیه مرکز بهداشت خوزستان بیان کرد: توصیه می شود از مصرف بیش از مقدار غذاهای شور مانند ماهی دودی، آجیل شور، چیپس و انواع خوراکی شور پرهیز شود. کاهش مصرف غذاهای کنسرو شده، سوسیس و کالباس و مواد غذایی بسته بندی شده آماده به دلیل دارا بودن مقادیر زیاد نمک نیز توصیه می شود.

وی با تاکید بر لزوم حفظ و کنترل وزن مطلوب گفت: برنامه مرتب ورزشی مانند پیاده روی تند و هر بار به مدت 30 دقیقه، افزایش فیبر دریافتی با مصرف بیشتر سبزی ها و میوه ها، حبوبات و نان های سبوس دار (حداقل پنج واحد یا 400 گرم سبزی و میوه)، مصرف روزانه دو تا سه واحد شیر، ماست و پنیر کم چربی با کمتر از 2.5 درصد چربی، توصیه می شود.

این مواد غذایی ساخت مواد سرطان زا در بدن را کاهش می دهند

کارشناس ارشد گروه بهبود تغذیه مرکز بهداشت خوزستان با تاکید بر مصرف مواد غذایی سرشار از آنتی اکسیدان ها و اسیدهای چرب ضروری، بیان کرد: خانواده کلم و گل کلم حاوی ترکیباتی هستند که مواد سرطان زا را تخریب می کنند. پیاز، سیر و تره خام، ساخت مواد سرطان زا را متوقف می کنند و در کاهش خطر سرطان معده موثرند.

وی افزود: همچنین هویج، گوجه فرنگی و مرکبات حاوی اسیدهای فنولیک هستند و با ممانعت از آزاد شدن مواد سرطان زا از سرطان کولون پیشگیری می کنند. توت فرنگی، تمشک، انگور و سیب هم حاوی ترکیبات اسیدی هستند که برخی از رادیکال های آزاد خطرناک موجود در دود سیگار را خنثی می کنند.

باقری گفت: پیاز، چای سبز، انگور و مرکبات هم تغییرات بدخیم در سلول ها را متوقف و هم مواد عامل سرطان را بلوک می کنند. غذاهای دریایی و روغن ماهی نیز در پیشگیری از بسیاری از سرطان ها به خصوص سرطان سینه و روده نقش مهمی دارند.