فرصت مناسب رصد شکارچی آسمان در هفته دوم اسفند 1402 - کنفرانس هکا

هرچند کوچک ترین ماه کامل سال در آسمان دومین هفته اسفند 1402 رویدادهای تماشایی را رقم می زند اما اجرام اعماق آسمان هم می توانند لحظات زیبایی را برای ناظران آسمان شب ایجاد نمایند.

رویدادهای نجومی در آسمان هفته دوم اسفند 1402

شنبه 5 اسفند

ساعت 05:56 مقارنه ماه با ستاره قلب الاسد روی می دهد و در این هنگام جدایی زاویه ای آن ها 2.5 درجه است. عصرگاه هم در ساعت 16:00 به وقت تهران ماه کامل روی می دهد که ساعاتی بعد از سمت شرق آسمان سر برمی آورد. از نظر ظاهری، این کوچک ترین ماه کامل سال جاری خواهد بود.

اوایل اسفند بعلاوه زمان اوج رخ نمایی صورت فلکی شکارچی است که در اوایل شب در بالاترین حد خود سمت جنوب آسمان ایستاده است. اما در پشت سر او سگش، یعنی صورت فلکی سگ کوچک (Canis Major)، نشان درخشان ستاره شباهنگ (Sirius) را بر سینه اش دارد.

این ستاره نه تنها درخشان ترین ستاره در آسمان ما پس از خورشید است، بلکه نزدیک ترین ستاره قابل رصد با چشم غیرمسلح بعد از خورشید هم محسوب می گردد و با 8.6 سال نوری، برای کسانی که در عرض های جغرافیایی میانه شمالی قرار دارند به خوبی قابل رؤیت است.

نزدیک ترین ستاره واقعی آلفا قنطورس است که 4.3 سال نوری از زمین فاصله دارد اما برای تماشا آن باید در عرض های جغرافیایی جنوبی تر باشید. در آسمان نیمکره شمالی علاوه بر شعرای یمانی یا شباهنگ، سه کوتوله قرمز کم نور هم در کنار آن حضور دارند که برای رصد آن ها به دوربین دوچشمی یا تلسکوپ احتیاج است.

یک شنبه 6 اسفند

ساعت 18:30 ماه با فاصله 4.6 هزار کیلومتر در اوج مداری قرار می گیرد اما امشب همچنان موقعیت خوبی برای رصد ستاره های اعماق آسمان است.

شباهنگ از جهت دیگری هم خاص است. این ستاره پایین مثلث زمستانی قرار گرفته است. دو ستاره دیگر مثلث عبارتند از ابط الجوزا (Betelgeuse) به رنگ نارنجی که در سمت راست بالای آن قرار گرفته و شعرای شامی (Procyon) که در سمت چپ بالای آن دیده می گردد. مثلث زمستانی در اوایل شب کاملا روی شباهنگ می ایستد.

دوشنبه 7 اسفند

با دانشی که از شب ها و هفته های گذشته درباره شباهنگ دارید، حالا می توانید یک رصد چالشی را در اطراف این ستاره پیش بگیرید. آیا تا کنون برای رصد شباهنگ بی (Sirius B) کوتوله سفید معروف کوشش نموده اید؟ شباهنگ A و B هم اکنون از دید ناظر زمینی در گسترده ترین جدایی ظاهری در مدار 50 ساله خود با فاصله 11 ثانیه قوسی از هم قرار دارند و تا چند سال آینده در این فاصله باقی خواهند ماند و سپس دوباره به هم نزدیک می شوند. برای تماشا مجزای آن ها به یک تلسکوپ 8 اینچ و بزرگ تر و یک آسمان صاف با دید بسیار عالی احتیاج خواهید داشت.

سه شنبه 8 اسفند

اگر در عرض های جغرافیایی میانه شمالی زندگی می کنید، این هفته که آسمان اوایل شب بدون حضور ماه است و دایره البروج هنگام شب از افق غربی به سمت بالا متمایل می گردد، زمان خوبی برای جست وجوی نور منطقهالبروجی (Zodiacal Light) است. از یک مکان تاریک و تمیز، در انتهای گرگ و میش به سمت غرب نگاه کنید تا هرم مبهم اما بزرگ و بلندی از نوری به رنگ مروارید را پیدا کنید. به سمت چپ متمایل شده و در امتداد صورت های فلکی دایره البروج قرار گرفته است. چیزی که می بینید غبار میان سیاره ای نور خورشید است که در نزدیکی صفحه دایره البروج به دور خورشید می چرخد.

چهارشنبه 9 اسفند

ساعت 04:45 برترین زمان رصد دنباله دار پن استارز (C/2021 S3) با قدر 7.4 است و پیداست که برای رصد آن در این ماه به ابزار اپتیکی احتیاج خواهید داشت. ساعت 12:32 هم سیاره عطارد در مقارنه خارجی با خورشید قرار می گیرد و پس از آن وارد آسمان صبحگاهی می گردد.

پس از غروب در این زمان از سال، پنج صورت فلکی شاخص به صورت متوالی از شمال شرق به جنوب در حال ارتفاع گرفتن هستند. همه آن ها به صورت نیم رخ به شکلی قرار گرفته اند که بینی هایشان به سمت بالا و پاهایشان به سمت راست اشاره دارند. این صورت های فلکی عبارتند از: خرس بزرگ، شیر، مار دریایی، سگ کوچک و سگ بزرگ.

پنج شنبه 10 اسفند

ساعت 00:55 بامداد سیاره زحل در مقارنه با خورشید قرار می گیرد و پس از آن وارد آسمان صبحگاهی می گردد.

این عصرها هم می توانید با ارتفاع زیاد در شمال آسمان، بین فضای به ظاهر خالی میان سروش (Capella) و ستاره قطبی (Polaris) در پی صورت فلکی زرافه (Camelopardalis) باشید که البته برای رصد آن به آسمان تاریک احتیاج دارید. اما رصد این صورت فلکی شاید چالش برانگیزتر هم باشد چون به یک دوربین دوچشمی احتیاج دارید تا بتوانید الگوی بزرگ و غیر واضح آن را با استفاده از کتاب صورت فلکی در محدوده تلسکوپ قرار دهید. اگر تازه کار هستید، با یک صورت فلکی روشن تر و آسان تر شروع کنید و پس از آن به صورت فلکی دشواری مانند زرافه برسید.

آدینه 11 اسفند

شباهنگ در ارتفاعات جنوب آسمان حدود ساعت 8 شب رخ نمایی می نماید. با استفاده از دوربین دوچشمی یا تلسکوپ با قدرت کم، می توانید نقطه را در فاصله 4 درجه ای از جنوب آن پیدا کنید که حدود 4 درجه کمتر از عرض میدان دید یک دوربین دوچشمی است. این خوشه ستاره ای باز M41 است که حدود 2300 سال نوری از ما فاصله دارد و قدر کل آن به 5.0 می رسد. برای مقایسه به فاصله شباهنگ از زمین که پیش تر اشاره کردیم توجه کنید.

شرایط سیارات در هفته دوم اسفند 1402

عطارد به علت نزدیکی زیاد به خورشید از دید ناظر زمینی، قابل رؤیت نیست.

زهره با قدر 3.9 کمتر از یک ساعت پیش از طلوع خورشید از جنوب شرقی آسمان طلوع می نماید. برای رصد آن هر روز زمان کمتری خواهید داشت، بنابراین دوره فعلی که ناهید صبحگاهی است را از دست ندهید.

مریخ با قدر 1.3+ در نزدیکی سیاره زهره باقی می ماند اما کمتر از 1 درصد آن روشنایی دارد.

مشتری قدر 2.2- در صورت فلکی حمد قرار گرفته است و از روی زمین قابل رصد نیست.

اورانوس با قدر 5.7 در صورت فلکی حمل حضور دارد و همان نقطه سفید روشنی است که هنگام غروب بر بلندای آسمان دیده می گردد و با پیشروی شب ارتفاعش کاهش می یابد تا حدود ساعت 23:00 غروب کند. در یک تلسکوپ می توانید قرص آن را به عرض 36 ثانیه قوسی تشخیص دهید. این سیاره اکنون بین دو ستاره آلفا حمل و آلفا نهنگ قرار گرفته است که به ترتیب دارای قدر 2.0 و 2.5 هستند.

زحل در مقارنه با خورشید فلکی حمل حضور دارد و 9 درجه بالاتر از مشتری است.

نپتون هم این شب ها در پس درخشش غروب خورشید گم می گردد و امکان رصد آن با ابزار رصدی هم وجود ندارد.

منابع: Sky and Telescope, EarthSky, مجله نجوم