تورم بالا امنیت غذایی مردم را با چالش روبرو نموده ، ضرورت برخورد دولت با رانت خواری دلال ها در بخش کشاورزی - کنفرانس هکا

فکور، پژوهشگر مسائل اقتصادی در مصاحبه با خبرنگار دانشگاه خبرنگاران، گفت: ایران یک کشور چهار فصل است و امکان کشت محصولات مختلف را دارد؛ از این رو از لحاظ تنوع غذایی از کشور های صاحب قدرت در فراوری محصولات کشاورزی محسوب می گردد؛ اما امنیت غذایی و چگونگی برطرف موانع موجود بر سر راه آن سالهاست که به یکی از دغدغه های اصلی مسئولین تبدیل شده است.

وی افزود: دغدغه اصلی که بر سر تامین امنیت غذایی لازم در کشور وجود دارد، بحث کاهش قدرت خرید مردم، واسطه گری و مسائل موجود در نظام توزیع محصولات غذایی و مباحث مربوط به مسائل ساختاری اقتصادی و مدیریت بازار است.

فکور با بیان اینکه ایران در سال 2018، در فراوری 10 محصول عمده کشاورزی جزو کشور های رده بالا نهاده شد، توضیح داد: امنیت غذایی به این معناست که مردم در طول اوقات سال دسترسی کامل و آسان به منابع غذایی داشته باشند.

وی با اشاره به اینکه طبق شاخص های جهانی امنیت غذایی یک کشور با سه مولفه اصلی قدرت خرید، در دسترس بودن و کیفیت مواد غذایی اصلی مورد سنجش قرار می گیرد؛ با این وجود سوالی که وجود دارد این است که ما توانسته ایم به این مولفه ها دست پیدا کنیم یا نه؟ توضیح داد: طبق آنالیز های اجرا شده ایران در سال های 97 و 98 در فراوری محصولاتی از قبیل سیب زمینی، شیر، گوشت مرغ، گوشت قرمز، حبوبات و گندم به خود اتکایی کامل رسیده بود و فراوریات داخلی به طور کامل توان پاسخگویی به تقاضای داخلی را داشته اند، ولی در فراوری محصولاتی مثل جو، برنج، چغندر، قند و شکر، روغن نباتی و ماهی همچنان فاصله زیادی تا خود اتکایی و تامین احتیاج داخلی کشور با استفاده از نیرو های داخلی وجود دارد.

فکور با بیان اینکه عمده واردات سال 97 شامل ذرت دامی، گندم، جو، لوبیای سویا، شکر تصفیه نشده، برنج نیمه سفید شده یا کامل سفید شده و کنجاله سویا عمده واردات از نظر وزنی و ارزشی در سال 98 و 99 بوده اند، افزود: با وجود حجم گسترد های از فراوریات غذایی و کشاورزی، فرآوری محصولات غذایی و وجود تکنولوژی مناسب در فرآوری مواد غذایی، رتبه بالای ایران در تکنولوژی فراوری مواد غذایی و فرآوری مواد غذایی، ولی بعضی از مسائل همچنان بر سر راه رشد فراوریات کشاورزی وجود دارند که از جمله این مسائل می توان به بی ثباتی های اقتصادی، تغییر الگوی کشت مستمر، نبود برنامه مدون کشت، تورم مستمر، کاهش درآمد سرانه، مسائل بنیادی در نظام توزیع مواد غذایی و گسترش واسطه گری ها اشاره نمود. با این وجود دولت و تمامی ارگان ها باید برای برطرف این مسائل پای کار بیایند و چاره اندیشی نمایند.

این پژوهشگر اقتصادی گفت: در سال 2019، 8000 میلیون دلار مواد غذایی خام و حدود 6 هزار میلیون دلار مواد غذایی فرآوری شده به کشور وارد شده و این واردات بی رویه در حالی است که کشور پتانسیل بالایی در فراوری این محصولات داراست. امروز واردات بی رویه به وسیله واسطه گری و دلالی یک سری افراد سودجو اتفاق می افتد؛ لذا باید از بی ثباتی های اقتصادی، تغییر الگوی کشت مستمر، نبود برنامه مدون کشت مستمر، مسائل بنیادی در نظام توزیع و گسترش بازیگری در بخش مواد غذایی به جد جلوگیری و یک برنامه ریزی دقیق نسبت به پخش مواد غذایی طرح ریزی کرد.

وی در ادامه به بیان چالش های امنیت غذایی در بخش آب و خاک اشاره نمود و افزود: در ایران میزان تبخیر سه برابر متوسط جهانی است؛ از این رو باید با روش های مناسب آبیاری، استفاده از بذر های اصلاح شده، استفاده از کود و آفتکش ها و انجام عملیات به نژادی ترتیبی اتخاذ کنیم که بتوانیم ضعف های موجود در بحث بارندگی را به فرصتی برای رشد فراوریات کشاورزی تبدیل کنیم. همچنین معضل دیگری که در بحث امنیت غذایی وجود دارد بحث عدم دسترسی عده کثیری از مردم در نقاط دور افتاده کشور به مواد غذایی سالم است که باید دولت و ارگان های اجرایی با اتخاذ تصمیمات مناسب هر چه سریعتر در جهت حمایت از این بخش آسیب پذیر کوشش نمایند.

فکور اعلام کرد: بحث دیگری که در ارتباط با امنیت غذایی وجود دارد تورم و کاهش قدرت خرید مردم است. طبق آمار های بانک مرکزی درآمد سرانه نسبت به قیمت های ثابت از حدود 7 میلیون و 370 هزار تومان در سال 1390 به پایین ترین سطح طی 10 سال اخیر در سال 1398 یعنی 4 میلیون و 870 هزار تومان کاهش یافته؛ همچنین بر اساس آمار منتشر شده توسط مرکز آمار ایران نرخ تورم نقطه ای برای دهک اول در آبان ماه 1399 برای خوراکی ها و آشامیدنی ها و دخانیات 7/62 درصد بوده و قیمت مصرف نماینده کل کشور برای خوراکی ها و آشامیدنی ها و دخانیات در آبان ماه 1399 به 6/56 رسیده است که در مقایسه با ماه قبل 16.1 درصد افزایش را نشان میدهد.

وی اعلام کرد: تورم نقطه ای مهر 99 برای دهک اول حدود 3/45 درصد و تورم نقطه ای آبان 99 برای دهک اول 7/62 درصد برآورد شده است که متاسفانه نشان از تورم بالا در بخش خوراکی ها و آشامیدنی ها است که قطعاً این شرایط مستقیما امنیت غذایی مردم را با چالش روبرو نموده است.

فکور با اشاره به اینکه مسائل موجود در نظام توزیع در بخش های مختلف فراوری محصولات کشاورزی تا رسیدن این محصولات به دست مصرف نماینده نهایی از دیگر مسائل تامین امنیت غذایی به شمار می آید، افزود: امروز واسطه ها با استفاده از رانت، سود اصلی را به جیب میزنند به گونه ای که در بحث فراوری و واردات عرصه را بر فراوری نماینده اصلی تنگ نموده اند. برای برطرف این مشکل دولت می تواند بر فرایند توزیع محصولات کشاورزی از فراوری و سرزمین تا رسیدن به دست مصرف نماینده نهایی نظارت دقیق داشته باشد اینگونه فرصت سوء استفاده از دلالان و واسطه گر ها گرفته می گردد.

این پژوهشگر اقتصادی گفت: در بخش مسائل ساختاری اقتصادی و مدیریت بازار هم مسائل عدیده ای وجود دارد که از جمله این مسائل می توان به مقیاس نامناسب و غیر بهینه فعالیت های کشاورزی به دلیل وجود مالکیت های خرد، واردات و قاچاق محصولات کشاورزی، عدم دسترسی کشاورزان به اطلاعات شفاف و هماهنگی با سایر کشاورزان جهت آگاهی از ظرفیت های بازار و میزان عرضه محصولات، نبود وسایل حمل و نقل مجهز و کمبود امکانات انبارداری، گرفتارشدن کشاورز به دلیل کمبود منابع غنی و بازاریابی ضعیف و نداشتن اتحادیه و تشکل در مقابل واسطه ها، استفاده بی رویه از کود ها که سلامتی مصرف نمایندگان را با مشکل روبرو نموده، عدم توجه به وجود صنایع تبدیلی در کنار فراوری محصولات کشاورزی، توان اقتصادی پایین برای خرید نهاده ها و امکانات فنی کشاورزی که باعث کاهش قدرت فراوری کشاورزان شده و به زیان بودن قیمت گذاری محصولات اساسی کشاورزی اشاره نمود.

فکور با بیان اینکه به زیان بودن قیمت گذاری محصولات اساسی کشاورزی باعث نا امیدی کشاورز شده و او را از کشت مجدد در سال های آینده باز می دارد، توضیح داد: در صورت ادامه این فرایند رشد فراوریات کشاورزی با کاهش روبرو خواهد شد و امنیت غذایی کشور با وجود تحریم ها به یک مشکل اساسی تبدیل می گردد.

وی عدم وجود برنامه حمایتی مدون در راستای افزایش حمایت از کشاورزان را از دیگر مسائل پیش روی امنیت غذایی دانست و بر ضرورت سازماندهی نظام توزیع محصولات کشاورزی و بورس کشاورزی و ساماندهی اعطای یارانه کشاورزی تاکید نمود.

فکور افزود: در ایران علی رغم پتانسیل های بالا برای فراوری و خودکفایی در عمده محصولات کشاورزی و رسیدن به امنیت غذایی پایدار در جهت توسعه پایدار، اما این بخش با توجه به چالش هایی که به آن ها اشاره شد با مسائل عدیده روبرو است با این وجود باید هر چه سریعتر به وسیله حمایت های دولتی و به کارگیری تکنولوژی نسبت به برطرف این موانع و چالش ها اقدام کرد.

این پژوهشگر اقتصادی گفت: در جهت تامین امنیت غذایی توصیه هایی وجود دارد که از جمله این توصیه ها می توان به انجام مطالعات آمایش و پیمایشی دقیق برای ارزیابی شرایط منابع آب و خاک، سرمایه گذاری زیرساختی در راستای تحقیق و توسعه روش های نوین کاشت، داشت و برداشت، جلوگیری از فعالیت های نامولد، یاری به کشاورزان در جهت کسب حداکثر سود، گسترش فراوری محصولات گلخانه ای، استفاده از فناوری های نوین با اتکا به دانش شرکت های دانش بنیان به منظور افزایش راندمان فراوری، افزایش قیمت نسبی بخش کشاورزی جهت حمایت از کشاورزان، ایجاد بورس کشاورزی با هدف شفاف سازی در این بخش، ایجاد صنایع تبدیلی در کنار مناطق کشاورزی جهت فرآوری محصولات، کاهش هزینه حمل و نقل، افزایش اشتغال در مناطق مختلف کشور و انجام حمایت دولتی از مردم در مناطق محروم و بی بضاعت اشاره نمود.

وی اعلام کرد: انجام مطالعات آمایش و پیمایشی دقیق برای ارزیابی شرایط منابع آب و خاک موجب افزایش بهره وری در بخش های مختلف کشاورزی خواهد شد.

پریها: پریها مجله گردشگری، خبری، موفقیت، آشپزی و سرگرمی میباشد.