تبعات خروج از آی ان اف؛ ترامپ دروازه هرج و مرج را گشود

به گزارش کنفرانس هکا، یک پیمان عدم اشاعه که محور سه دهه امنیت دنیا بود، آدینه از هم متلاشی شد. ایالات متحده آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی در 1987 با پیمان نیروهای هسته ای میان برد موافقت کردند که به حذف بیش از 2600 موشک بالستیک هسته ای و متعارف آمریکا و شوروی، خصوصا سامانه های تسلیحاتی زمینی با برد 50 تا 5500 کیلومتر انجامید. این فاصله تقریبی و این حقیقت که چنین تسلیحاتی قابلیت دارند تا ظرف 10 دقیقه به هدفشان اصابت نمایند، این موشک ها را حین دوره جنگ سرد به منبع نگرانی های مستمر از بروز سوءتفاهم تبدیل کرد.

به گزارش خبرنگاران، روزنامه واشنگتن با آنالیز تبعات خروج آمریکا از پیمان آی ان اف گزارش داد، در این توافق تاریخی که با یک روند راستی آزمایی و بازرسی های دوجانبه پشتیبانی می شد، عملا انواع تسلیحات هسته ای از بین می رفت. این امر سایه تهدید هسته ای دائم بر فراز اروپا را از بین می برد. این پیمان همچنین یک فرایند طولانی متعاقب ایجاد کرد تا واشنگتن و مسکو هر دو زرادخانه های هسته ای خودشان را کاهش دهند.

در دوره ریاست جمهوری ترامپ، زمان به عقب بازگشت. دولت ترامپ ماه فوریه در اطلاعیه ای با اشاره به اعتراضات مداومش به روسیه درباره نقض شروط این پیمان با فراوری یک موشک زمینی کروز با قابلیت هسته ای گفت، ظرف شش ماه از آن خارج خواهد شد. روس ها وجود این موشک ها را منکر شدند اما حال مدعی هستند برد آن زیر 500 کیلومتر است.

در هر صورت، مسکو درباره وجود این توافق اشتیاق چندانی نداشت و به ظاهر رضایت داد که منقضی گردد. مقام های این دو کشور احساس می کردند دست و پایشان با این پیمان بسته شده است. هر بار که ایالات متحده یک سامانه موشکی جدید با متحدانش در اروپا و آسیا مستقر می کرد، روسیه با احتیاط آن را زیر نظر می گرفت. این پیمان از دید جنگ طلبان در واشنگتن یک آناکرونیسم (فرد رویدادها یا شخصیت های تاریخی را با نگاه ارزشی امروزی تحلیل می نماید) است که گزینه های استراتژیک آمریکا را محدود می نماید اما روی قدرت نوظهوری همانند چین تاثیری ندارد.

مایک پامپئو، وزیر امور خارجه آمریکا آدینه در پیامی توییتری نوشت: آمریکا فرصت شش ماهه به روسیه داد تا از پیمان نیروهای هسته ای میان برد تبعیت کند. روسیه امتناع کرد، بنابراین این پیمان امروز به سرانجام رسید. آمریکا به پیمانی که دیگران آن را نقض نمایند، پایبند نمی ماند. روسیه تنها مسوول این اتفاق است.

وزارت خارجه روسیه اما در بیانیه ای واشنگتن را مقصر دانست. این وزارتخانه، ایالات متحده را به تضعیف عمدی پیمان آی ان اف برای توجیه فراوری و استقرار تسلیحاتی که زمانی با این توافق منع می شد، متهم کرد. در این بیانیه به اقدامات گذشته آمریکا در نقض این پیمان اشاره شد، خصوصا اقدام دولت جورج بوش برای خروج یکجانبه از پیمان موشک ضد بالستیکی 1972 در سال 2002.

بیانیه روسیه همچنین تاکید نمود: نکوهش پیمان آی ان اف تاییدی بر تمایل آمریکا برای تخریب تمامی توافق های بین المللی است که به هر دلیلی، به نفع آنها نیست. این به نابودی رژیم کنترل تسلیحاتی موجود منجر خواهد شد.

وزارت خارجه روسیه بار دیگر اتهامات واشنگتن مبنی بر کارشکنی روسیه و نقض این پیمان را رد کرد و از آمریکا خواست به عدم استقرار تسلیحاتی که زمانی آی ان اف آنها را منع می کرد، متعهد گردد. این وزارتخانه اشاره نمود، روسیه استقرار چنین تسلیحاتی را موقتا متوقف نموده است و اگر آمریکا در وهله اول دست به چنین اقدامی نزند، روسیه هم چنین اقدامی نمی نماید. با این حال، شماری از مقام های روس در هفته های اخیر گفته اند مسکو هر نوع استقرار تسلیحات را تلافی خواهد نمود.

تحلیلگران معتقدند وقوع یک رقابت تسلیحاتی جدید در آینده نزدیک بعید نیست. پاول فلگنهائر، تحلیلگر نظامی روس با اشاره به گام های بعدی کرملین به خبرگزاری فرانسه گفت: حال که این پیمان به نقطه سرانجامی رسیده است، ما شاهد فراوری و استقرار تسلیحات جدید خواهیم بود. همچنین گمان می رود ایالات متحده دست کم سه نوع موشک میان برد جدید که همگی آنها قادر به حمل کلاهک های متعارف خواهند بود، فراوری کند.

یان تچائو، رئیس صندوق مارشال آلمان در مطلبی هشدار داد، فروپاشی پیمان آی ان اف مشهودترین مدرک از تغییر بادهای ژئوپولتیک است. او گفت: واشنگتن اینگونه محاسبه نموده است که برای بازیابی رجحان استراتژیک با چین در این زمینه، قربانی کردن ثبات اروپایی ارزش دارد. در سطح جهانی این قابل درک است اما برای اروپا فاجعه ای بیش نیست.

مایکل برنباوم، رئیس دفتر واشنگتن پست در بروکسل هم معتقد است مقام های اروپایی فراتر از حس تراژدی رفته اند.

او می نویسد: دیپلمات ها در ناتو از سوگواری برای افول این پیمان دست کشیده اند. تمامی اعضای ناتو از تصمیم ترامپ برای خروج حمایت کردند و در پی این هستند که چگونه به شرایط جدید واکنش نشان دهند. اما بسیاری از سیاستگذاران امنیتی ارشد اروپا در دوران نبردهای سوزان دهه 70 و 80 میلادی رشد کردند و چندان تمایلی به بازگشت به آن دوره و استقرار موشک های هسته ای میان برد به دست آمریکا ندارند. تعداد اندکی از آمریکایی ها از بازگشت تسلیحات هسته ای میان برد به این قاره حمایت می نمایند.

این روزنامه نگار تاکید دارد: این بحث بیشتر درباره آن است که آیا کشورهای ناتو باید دفاع موشکی خودشان را افزایش دهند تا از خودشان مقابل تهدیدات روسیه دفاع نمایند یا خیر. ایالات متحده سامانه های دفاع موشکی در رومانی و لهستان بر پا نموده است اما اینها برای مقابله با موشک های ایران است نه روسیه. تمام کشورهای اروپایی هم از اجرای تغییرات اساسی برای دفاع علیه روسیه حمایت نمی نمایند.

مایکل برنباوم گفت: در حال حاضر تمرکز ناتو روی تقویت تدابیر موجود برای دفاع از اروپا مقابل روسیه است. این به معنای ارتقای قابلیت ائتلاف ناتو برای گسترش نیروها در سراسر اروپاست، در صورتی که احتیاج به استقرار آنها در کشورهای هم مرز با روسیه احساس شد. این همچنین به معنای افزایش مانورهای نظامی که تقریبا همواره در شرق اروپا برگزار می گردد.

سرانجام پیمان آی ان اف همچنین راه را برای عقبگردهای بیشتر هموار می نماید. جان بولتون، مشاور امنیت ملی آمریکا اخیرا از انتها استارت جدید (پیمان کاهش تسلیحات استراتژیک) متعلق به دوره اوباما که در 2021 منقضی می گردد، سخن گفته است. یک توافق تاریخی دیگر که شمار کلاهک های هسته ای استراتژیک آمریکا و روسیه را محدود می نماید. بولتون همان اعتراضاتی که به توافق آی ان اف وارد می نماید، به استارت جدید نسبت داده و آن را برای زمان اکنون مناسب نمی داند و معترض است که استارت جدید شامل تسلیحات کوتاه برد یا تسلیحات هسته ای تاکتیکی نمی گردد؛ این در حالی است که توافق مذکور اصلا برای رسیدگی به این نوع قابلیت ها نیست.

منتقدان این استدلال ها را هاله ای به دور تمایلات نظامی گرایی می بینند. بروس بلر و یان وولفزتال، از کارشناسان کنترل تسلیحاتی می گویند: کلید این ذهنیت جنگ طلبانه از تشدید سلطه گرفته می گردد و یکی از طرف ها گمان می نماید می تواند از تسلیحات هسته ای استفاده کند اما در عین حال طرف دیگر را از انجام چنین کاری باز بدارد. این تصور به طور روز افزون در سیاست هسته ای آمریکا دیده می گردد. ترامپ و مشاورانش قویا این سیاست های پرخطر را پذیرفته اند و به دنبال تسلیحاتی هسته ای به اصطلاح با قدرت انفجاری پایین هستند تا این تهدیدها را راحت تر عملی نمایند.

به گفته این تحلیلگران، اساس چنین تفکری توهم های خطرناک است؛ مبنی بر اینکه ایالات متحده می تواند از تسلیحات هسته ای علیه یک کشور هسته ای دیگر بدون تحریک یک ضد حمله هسته ای استفاده کند.

بان کی -مون، دبیرکل پیشین سازمان ملل متحد در بیانیه ای گفته است: خطری جدی برای از بین رفتن معماری امنیتی عدم اشاعه هسته ای وجود دارد که در دهه های رویارویی ابرقدرت ها به وجود آمد، آن هم به وسیله چشم پوشی ، محاسبات غلط و تحلیل های غلط از تهدیدات. جورج شولتس، وزیر خارجه آمریکا که در مذاکرات 1987 نقشی اساسی داشت، از فراموشکاری نسبت به تهدید تسلیحات هسته ای انتقاد کرد. او گفت: وقتی چیزی مثل آی ان اف از بین می رود، نشان می دهد تا چه حد مردم قدرت این تسلیحات را به دست فراموشی سپرده اند. یک روز خیلی دیر می گردد.