وقتی مغزتان زودتر از خودتان در حال پیر شدن است - کنفرانس هکا

1. پیری طبیعی مغز

بین تغییرات ناشی از پیری طبیعی مغز و اختلالات ادراکی مانند بیماری آلزایمر و سایر فُرم های زوال عقل تفاوت بزرگی وجود دارد. در یک مغز سالم و طبیعی، اصلی ترین اتفاقی که می افتد این است که با افزایش سن، نورون ها کمی کُند عمل می نمایند. این افت سرعت به این معنی است که برای واکنش نشان دادن نسبت به اطلاعات جدید، به زمان بیشتری احتیاج پیدا می کنیم.

اما دو نکته اینجا مطرح است: اول اینکه هر کسی متفاوت است، افراد بالای صد سال زیادی هستند که واقعا تند و تیزند! و دوم اینکه مسائل ادراک و شناخت که باعث می شوند عملنمودهای روزانه به سختی انجام شوند، مانند نشانه هایی که در زیر به آنها اشاره می کنیم، نباید به عنوان بخشی از روند پیری محسوب شوند، بلکه باید آنها را علائمی بدانید که ملزم تان می نمایند به پزشک مراجعه کنید.

2. از دست دادن حافظه کوتاه مدت

وقتی پای اختلالات مغز سالخورده به میان می آید، بیماری آلزایمر شاخص ترین آنهاست که علائم هشداردهنده نسبتا زودهنگامی دارد. آلزایمر، حافظه کوتاه مدت را بیشتر از هر قسمت دیگری از مغز تحت تاثیر قرار می دهد. بنابراین اولین علامت مهم آلزایمر، از دست دادن حافظه کوتاه مدت است و به همین علت معمولا افراد به آن اهمیت می دهند.

این فراموشی می تواند هر چیزی را شامل گردد، از فراموش کردن تاریخ سالگردها گرفته تا ناتوانی در به یاد آوردن مثلا دستورالعمل پخت یک غذا. مکررا سوال پرسیدن یا فراموش کردن گفتگوهای اخیر نیز در میان این نشانه ها وجود دارند.

3. از دست دادن حافظه بلند مدت

اگر مسائل حافظه شما به سالها یا دهها های گذشته نیز کشیده گردد ممکن است با نوع دیگری از زوال عقل درگیر شده باشید. آنهایی که دچار آلزایمر می شوند حافظه بلند مدت شان سالم می ماند اما سایر انواع زوال عقل می تواند برای حافظه بلند مدت نیز مسائلی ایجاد کند. زوال عقل مولتی انفارکت که به علت چند سکته مغزی روی می دهد می تواند خون رسانی را مختل نموده و منجر به آسیب به بافت مغز گردد. سکته های مغزی می توانند بخشی از مغز را که مسئول حافظه بلند مدت است دچار اختلال نمایند.

4. به یاد نیاوردن کلمات

حتی یک فرد 40 ساله سالم هم ممکن است گاهی اسم کسی را به خاطر نیاورد. اما مشکل در به یاد آوردن کلمات معمول و روزمره می تواند نشاندهنده مسائل ادراکی باشد. علت این مشکل، اختلال در بخش هایی از مغز است که قواعد زبان را کنترل می نمایند. این مشکل می تواند اولین علامت بیماری آلزایمر، سایر اختلالات نورودژنراتیو، یک ضایعه مغزی و یا آسیب مرتبط با سکته مغزی باشد.

5. اشتباهات در امور دسته چک

از دیگر نشانه های اولیه آلزایمر می تواند مشکل داشتن در عملنمودهای اجرایی باشد که به ناحیه ای از مغز به نام قشر پیش پیشانی مربوط است. عملکرد اجرایی، سطح بالاتری از تفکر است. بنابراین اگر کسی در امور مربوط به دسته چک خود یا در منطق مربوط به تصمیم گیری دچار مشکل باشد یعنی علائم مراحل اولیه آلزایمر را نشان می دهد.

6. مشکل در رانندگی

افرادی که زوال عقل دارند ممکن است متوجه نشوند که پشت فرمان اتومبیل مشکل دارند اما خانواده و دوستان می توانند مسائل بالقوه این افراد را ببینند. هر چند یک سری عوامل فیزیکی نیز می تواند منجر به افت عملکرد در رانندگی گردد (مثلا گرفاتگی مفاصل یا مسائل بینایی)، اما آلزایمر و سایر انواع زوال عقل نیز می تواند با تاثیر بر حافظه و مهارت های تصمیم گیری، مسائلی در رانندگی ایجاد نمایند. بنابراین اگر فرد بزرگسالی علائمی از مسائل در رانندگی را داشت، مثلا فراموش کردن اینکه چگونه مکان آشنایی را پیدا کند، باید برای آنالیز های بیشتر به پزشک مراجعه کند.

7. تغییر در شخصیت و خلق و خو

احساس افسردگی و یا حتی بی علاقگی و واکنش نشان ندادن نیز می تواند نگران نماینده باشد. منفعل تر شدن و یا ابتلا به افسردگی در فرد سالخورده می تواند علامتی از اختلال ادراک و شناخت باشد.

این اتفاقات می توانند ناشی از تغییراتی در لوب فرونتال مغز، آمیگدالا و سایر قسمت ها باشند که توسط آلزایمر یا سایر بیماری های مغزی ایجاد شده

8. مسائل تعادلی

وقتی پای سایر انواع زوال عقل به میان می آید، بعضی از علائم فیزیکی نیز ممکن است بروز کند. مثلا در زوال عقل مولتی انفارکت، اختلالی در عملکرد ذهنی ممکن است همراه با نشانه های جسمی مانند از دست دادن تعادل باشد. یا مثلا در زوال عقل اجسام لویی که یک بیماری پیشرونده است، ضایعات پروتئینی به طور غیرنرمال در مغز جمع می شوند و اغلب همراه با بعضی از ویژگی های پارکینسون می باشد.

9. از دست دادن حس بویایی

ضعیف شدن حس بویایی نه تنها می تواند از علامت های اولیه پارکینسون باشد، بلکه ناحیه ای از مغز که مسئول بویایی است تحت تاثیر آلزایمر نیز قرار می گیرد. پزشکان می توانند با تست توانایی بیمار برای تشخیص بوهای معمولی مانند قهوه، سیگار و توت فرنگی، او را از جهت آلزایمر آنالیز نمایند.

10. مشکل شنوایی

ضعف شنوایی، علت های متفاوتی می تواند داشته باشد، از عفونت گرفته تا سوراخ شدن پرده گوش، و آلزایمر هم می تواند یکی از این علت ها باشد. پلاک های جمع شده در مغز که ناشی از آلزایمر است می تواند عملکرد مرکز شنوایی را مختل کند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید

تغییراتی ادارکی مانند ازدست دادن حافظه یا احساس سردرگمی که زندگی روزمره تان را دچار اختلال می نماید نباید به عنوان روندی طبیعی از پیری تلقی گردد. این اصلا واقعیت ندارد که ضعف قابل توجه عملکرد مغز در افراد سالمند طبیعی است.تغییر در توانایی های ادراک و شناخت که زندگی روزمره را تحت تاثیر قرار می دهند، دلیل موجهی برای مراجعه به پزشک هستند.

ضعف حافظه و تفکر که دیگران هم متوجه آن هستند و تفاوت زیادی در عملکرد نسبت به قبل ایجاد نموده اند باید توسط پزشک آنالیز شوند تا معلوم گردد دلیل آن چیست.