ناشران روی اثری که جنبه تجاری نداشته باشد سرمایه گذاری نمی کنند، نوجوانان برای یافتن شادی و هیجان به کتاب رجوع می کنند - کنفرانس هکا

با نویسنده این اثر در رابطه با نگارش این کتاب و توجه متخصصان کودک و نوجوان در تولید محتوا در این عرصه گفت وگو کردیم؛ وی معتقد است قسمتی از کم کاری تولید محتوا در حوزه کودک ونوجوان به ناشران برمی شود؛ چراکه ناشران روی کاری که جنبه تجاری نداشته باشد، سرمایه گذاری نمی کنند. در ادامه این گفت وگو را می خوانید:

چه شد که به سراغ نگارش آتیش پاره رفتید؟

سوژه اصلی کتاب آتیش پاره از یکی از تجربه ها و خاطرات دوران نوجوانی ام شروع شد و به آن پروبال دادم؛ سال ها در ذهنم با موضوع کلنجار رفتم تا آماده شد و انشاالله که مخاطبین این کتاب، از خواندن آن لذت ببرند.

به طور کلی چطور به سراغ سوژه ها می روید؟

به صورت کلی برای نوشتن، به سراغ موضوعاتی می روم که حس خواندن و مطالعه برای نوجوانان را تحریک می کند؛ حال این موضوعات می تواند در جنبه های مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و .... باشد. موضوعاتی که بتواند خواننده را به خواندن ترغیب کند. سوژه هایی که یک نوجوان بتواند آن را درک کند و به عنوان یک کتاب مطالعه کند.

به نظر شما نوجوانان امروزی می توانند با کتاب ارتباط برقرار کنند؟ برای این موضوع چه فکری کردید؟

من نمی توانم به این سوال پاسخ دهم چون استقبال و اقبال مخاطب معین کننده این موضوع است که کتاب تا چه حد توانسته نوجوان را به خواندن ترغیب کند. به هر حال امیدوارم لااقل درصد کمی از نوجوان این کتاب را بخوانند و از خواندن آن لذت ببرند. این بهترین آرزو من است. نمی توانم بگویم این کتاب پیروز بوده است یا نه. زمان معین کننده است.

در شرایط فعلی ناشرانی که علاقه مند به ورود در حوزه نوجوان هستند یا ناشرانی که در این حوزه کار می کنند، باید در پی چه موضوعاتی بروند؟

نشر کتاب مانند دیگر مسائل اجتماعی تابع جریان های اجتماعی است؛ مانند لباس پوشیدن و دیگر آداب نوجوان. نشر هم به همین شیوه عمل می کند بنا به تجربه چند ساله، زمانی داستان کوتاه خیلی طرفدار داشت؛ سال های بعد شاهد استقبال از سفرنامه بودیم و در حال حاضر و در این دوره نیز، رمان خیلی مورد توجه قرار گرفته است. خوشبختانه نوجوانان امروزی به خواندن کتاب های حجیم تر رو آورده اند. این خیلی خوب است. بعضا کتاب هایی را که به هم معرفی می کنند، رمان است. به نظر من چون چاپ و نشر وابسته به شرایط دیگر جامعه است، به طبع نمی توان یک شاخصه خاص مدنظر قرار داد؛ اما اگر نویسندگان بتوانند پابه پای نوجوانان تغییر کنند و متوجه تغییرات و نیازهای نوجوان امروزی باشند، در نتیجه کتاب ها و نیازهای نوجوان فرق می کند. نوجوان امروز در پی یک چیز گم گشته است. این گم گشته می تواند یک کار طنز، تاریخی، علمی و تخیلی یا دیگر موضوعات باشد. نویسنده باید در سبک های مختلف بنویسد و اثر را در اختیار نوجوان قرار دهد و ببیند که از کدام کار استقبال می کند. در سال های اخیر و به دلیل کمبود کارهای طنز در حیطه مطالعاتی و ادبیات داستانی، خیلی از این نوع کار ها استقبال می کنند. به نظر من در زندگی شهری امروزی جای شادی، فرح و خوشی به حدی کم است که نوجوان در کلمات کتاب در پی آن می شود. امیدوارم نویسندگان بتوانند این شادی را با ارائه آثار خوب و آموزشی با بار علمی و اجتماعی در اختیار آن ها قرار دهند.

چگونه یک کتاب می تواند زندگی نوجوانان را تحت تاثیر و تغییر قرار دهد؟

مسلما اگر کتاب خوب (خوب نه فقط جنبه تالیفی داشته باشد بلکه نوجوان کار را بپذیرد) و مناسب باشد، مخاطب می پذیرد. همان طور که در جوامع مختلف هم دیده شده، نویسندگان آثار به روز و متناسب با نیازهای نوجوانان می نویسند، خیلی مورد اسقبال قرار می گیرد؛ کتابی مانند هری پاتر وقتی منتشر شد، نه تنها نوجوانان بلکه بزرگسالان هم استقبال کردند؛ این کتاب حتی در زندگی شخصی مخاطبانش تاثیرگذار بود. ولی متاسفانه در این ایران بنا به دلایل مختلف، بازتاب مطالعه در زندگی شخصی کمتر دیده می شود یا موج عظیمی که یک عده نوجوان خاص، رفتارشان تغییر کند به چشم نمی خورد. با تمام این اوصاف اگر حتی یک کتاب بتواند زندگی شخصی یک نوجوان را تحت تاثیر قرار دهد، می تواند زندگی او را رو به جلو و بهبودی ببرد و اصلاح کند.

ارتباط گرفتن با بچه ها یا بزرگسالان کار راحت تری است؛ اما نوشتن برای نوجوانان کار بسیار سختی است و مانند حرکت بر روی لبه تیغ است. چگونه با نوجوانان ارتباط برقرار می کنید و برای آن ها کتاب می نویسید؟

درست است که ارتباط با نوجوانان سخت است، اما اگر نوجوان را همان طور که هست بپذیریم؛ نخواهیم به آن امر و نهی کنیم؛ باید و نبایدها را تاکید نکنیم؛ مسلما او هم من نویسنده و کتاب را با همه کم و کاستی ها می پذیرد. کتاب را با همه خوبی ها و بدی ها می خواند و حتما می تواند ناقل خوبی باشد. این بستگی به نویسنده و کتاب دارد که تا چه حد بی ریا و بی تکلف، حرف خود را درمیان بگذارد؛ قطعا نوجوان می پذیرد و باور می کند.

تا چه میزان متخصصان به تغییرات نسلی کودک و نوجوان توجه دارند و با توجه به این موضوع به تولید محتوا بهتر کمک می کنند؟

متاسفانه کم کاری شده است. بخشی از این کم کاری مربوط به من نویسنده است که نتوانسته ام قدم به قدم با نوجوان پیش بروم و نیازهای او را متوجه شوم و کاری را ارائه دهم که او دوست داشته باشد.

قسمت دیگر این کم کاری مربوط به ناشرهاست. متاسفانه ناشران روی کاری که جنبه تجاری نداشته باشد، سرمایه گذاری نمی کنند. بعضا نویسندگان خوب و جوانی داریم که قلم خوبی هم دارند؛ اما سال هاست که کار آن ها در مرحله چاپ مانده است؛ دلیل آن این است که گمنام هستند و ناشر ریسک نمی کند که کار آن ها را چاپ کند.

بخش دیگر هم مربوط به سرمایه گذاری کلان در حیطه ایده پردازی است؛ این ایده پردازی با داشتن استادان خوب مرتبط است. من نویسنده بهتر است با یک استادی که تجربه و قلم فرسایی بیشتری از من دارد، صحبت و از تجربیات او استفاده کنم. چون این کار باعث می شود جهت درست را روشن تر طی کنم. متاسفانه گاهی اوقات نویسندگان باتجربه به نویسندگان تازه کار کمک نکرده و تجربیات خود را در اختیار آن ها نمی گذارند. این موضوع باعث می شود من نویسنده، دائما در مرحله آزمون و خطا باشم تا بتوانم یک کار مناسب به مخاطب ارائه دهم.

با همه این تفاسیر، نویسندگان و مسئولان فرهنگی کشور برای ایجاد تغییرات در ادبیات کودک و نوجوان چه وظایفی دارند؟

ادبیات داستانی، باید تغییراتی در حوزه کودک و نوجوان داشته باشد؛ اما این نباید به شکلی باشد که تنها من نویسنده در ارائه ندادن آثار خوب مقصر شناخته شوم؛ بلکه ناشران، متولیان کتاب و سرمایه گذارن در این امر هم باید مسئولیت خود را قبول کنند؛ چراکه نسبت به کارهای خوب بی محبتی می کنند. کار ترجمه مرحله آزمون و خطا خود را گذرانده است، به همین دلیل روی کار تالیفی سرمایه گذاری نمی کنند. با همه این تفاسیر متاسفانه در بازار کتاب های ترجمه بی کیفیت خیلی زیاد است. باید در حیطه ترجمه تغییرات اساسی صورت گیرد و روی کارهای تالیفی مانور بیشتری دهند. به خصوص کارهایی که نوجوان را تغییر دهد و آنها را مهربان تر و باانگیزه تر کند؛ نوجوانان امروز خیلی انگیزه و علاقه به موضوعات پیرامون خود ندارند؛ حتی به موضوعاتی مانند تحصیلات، آینده شغلی، استعداد و ... که مربوط به خودشان است نیز علاقه ای ندارد. اگر این موضوعات را در قالب یک داستان به آن ها ارائه دهیم و بگوییم که نوجوانان قبل از شما هم بودند که این تجربیات را داشته اند و راه درست و نادرست خودشان انتخاب کردند، مسلما ارتباط بهتری برقرار می شود و می توانیم تغییراتی در سوژه یابی کودک و نوجوان داشته باشیم. امیدوارم این تغییرات را پله پله انجام دهیم و بتوانیم مخاطبان بیشتری را به کتاب جذب کنیم.