طلوع بشریت 30 هزار سال به عقب رانده شد - کنفرانس هکا

قدمت قدیمی ترین فسیل ها در شرق آفریقا که اغلب نمایانگر گونه ما، هومو ساپنیس (Homo sapiens) یا انسان خردمند شناخته می شوند، مدت ها نامشخص بوده است. اکنون تاریخ گذاری فوران آتشفشانی بزرگ در اتیوپی نشان می دهد که این نمونه ها بسیار قدیمی تر از چیزی هستند که پیش از این تصور می شد.

بقایایی که با عنوان اومو 1 (Omo I) در اواخر دهه 1960 در اتیوپی پیدا شد و دانشمندان از آن موقع دقیقا با استفاده از امضای شیمیایی لایه های خاکستر آتشفشانی یافت شده در بالا و زیر رسوباتی که فسیل ها در آن پیدا شده اند، کوشش می نمایند قدمت آن ها را مشخص نمایند.

یک تیم بین المللی از دانشمندان به سرپرستی دانشگاه کمبریج، سن بقایای اومو1 و هومو ساپینس به عنوان یک گونه را دوباره ارزیابی کردند. کوشش های قبلی برای مشخص تاریخ این فسیل ها نشان می داد که قدمت آن ها کمتر از 200 هزار سال است اما تحقیقات نو که نتایج آن در نشریه نیچر (Nature) منتشر شده، نشان می دهد که باید قدیمی تر از فوران آتشفشانی بزرگی باشند که 239 هزار سال پیش روی داده است.

بقایای اومو 1 در سازند (Formation) اومو کیبیش (Omo Kibish) در جنوبی غربی اتیوپی در دره کافتی (Rift Valley) آفریقای شرقی یافت شد. این منطقه جایی است که فعالیت های آتشفشانی بالایی دارد و منبع غنی از بقایای انسان اولیه و آثار باستانی مانند ابزارهای سنگی است. دانشمندان با مشخص قدمت لایه های خاکستر آتشفشانی در بالا و پایین جایی که مواد باستان شناسی و فسیلی یافت شده اند، اومو 1 را به عنوان نخستین شواهد موجود در گونه ما، انسان خردمند، شناسایی کردند.

دکتر سلین ویدال (Céline Vidal) از گروه جغرافیای دانشگاه کمبریج و نویسنده اصلی این مطالعه گفت: با استفاده از این روش ها، سن عمومی پذیرفته شده فسیل های اومو کمتر از 200 هزار سال است اما درباره این تاریخ ابهامات زیادی وجود دارد. فسیل ها به ترتیب زیر لایه ای ضخیم از خاکستر آتشفشانی یافت شدند که هیچ کس نتوانسته بود آن ها را با تکنیک های رادیومتری شناسایی کند، زیرا خاکستر خیلی ریزدانه است.

به عنوان بخشی از یک پروژه چهار ساله به سرپرستی پروفسو کلایو اوپنهایمر (Clive Oppenheimer)، ویدال و همکارانش کوشش نموده اند تا تاریخ تمام فوران های آتشفشانی بزرگ در دره کافتی اتیوپی را در زمان ظهور انسان خردمند، دوره ای که به اواخر پلیتوسن میانه معروف است، مشخص نمایند.

محققان نمونه های پوکه معدنی (Pumice) یا سنگ پا را از ذخایر آتشفشانی جمع آوری و آن ها را تا میزان زیر میلی متری خرد کردند. ویدال گفت: هر فوران اثر انگشت خاص خود را دارد و داستان تکاملی زیر سطح آن، به وسیله مسیری که ماگما دنبال می نماید، مشخص می گردد. هنگامی که سنگ را خرد کردید، مواد معدنی را آزاد می کنید و سپس می توانید تاریخ گذاری آن ها را در اختیار داشته باشید و نشانه های شیمیایی ساختار آتشفشانی که مواد معدنی را کنار هم نگه می دارد، مشخص کنید.

پژوهشگران تجزیه وتحلیل ژئوشیمیایی نوی را برای ارتباط اثر انگشت لایه ضخیم خاکستر آتشفشانی سایت کامویا مومینین (Kamoya Hominin Site) با فوران آتشفشان شالا در بیش از 400 کیلومتری آن انجام دادند. این تیم سپس سن نمونه های پومیس آتشفشان را تا 230000 سال پیش تخمین زدند و با توجه به اینکه فسیل های اومو 1 عمیق تر از این لایه خاکستر هستند، باید بیش از این عدد قدمت داشته باشند.

ویدال اضافه نمود: ابتدا متوجه شدم که یک هماهنگی ژئوشیمیایی وجود دارد، اما ما سن فوران آتشفشان شالا (Shala) را نداشتیم. بدین ترتیب نمونه ها برای نویسندگان همکار یعنی دکتر دن بارفود (Dan Barfod) و پروفسور دارن مارک (Darren Mark) در مرکز تحقیقات محیطی دانشگاه های اسکاتلند (SUERC) در گلاسکوپ فرستاده شد تا بتوانند سن سنگ ها را میزان گیری نمایند. ویدال گفت: وقتی نتایج را دریافت کردم و متوجه شدم که مسن ترین انسان های خردمند منطقه از آنچه قبلا تصور می شد کهن تر هستند، واقعا هیجان زده شدم.

پروفسور اسفاووسن اسرات (Asfawossen Asrat) از دانشگاه آدیس آبابا اتیوپی که هم اکنون در دانشگاه علم و فناوری بوتسوانا فعالیت دارد، گفت: سازند اومو کیبیش یک نهشته رسوبی گسترده است که در گذشته به سختی قابل دسترسی و آنالیز بود. اکنون نگاه دقیق تر ما به چینه شناسی این سازند، به ویژه لایه های خاکستر، این امکان را داد که سن قدیمی ترین انسان های خردمند در منطقه را به حداقل 230 هزار سال برسانیم.

دکتر اورلیان مورنیر (Aurélien Mounier) یکی دیگر از نویسندگان این مقاله گفت: برخلاف سایر فسیل های عصر پلیستوسن میانی که تصور می گردد متعلق به مراحل اولیه شکل گیری دودمان انسان خردمند هستند، اومو 1 ویژگی های روشنی از بشر امروزی از جمله جمجمه ای بلند و کروی و یک چانه دارد. تخمین تاریخ نو که عملا آن را به قدیمی ترین انسان خردمند در آفریقا تبدیل می نماید.

به گفته پژوهشگران در حالی که این مطالعه حداقل سن نوی را برای انسان خردمند در شرق آفریقا نشان می دهد، این امکان وجود دارد که یافته ها و مطالعات نو، سن گونه ما را حتی بیشتر از گذشته افزایش دهد.

ویدال گفت: ما فقط می توانیم تاریخ بشریت را بر اساس فسیل هایی که در اختیار داریم مشخص کنیم، بنابراین نمی توان گفت که این سن قطعی گونه ماست. مطالعه تکامل انسان همواره در حال پیشرفت است و با بهبود درک ما، مرزها و جدول های زمانی تغییر می نمایند. اما این فسیل ها نشان می دهند که انسان ها چقدر انعطاف پذیر هستند؛ اینکه ما در منطقه ای که بسیار مستعد بلایای طبیعی بود، زنده ماندیم، رشد کردیم و مهاجرت کردیم.

اوپنهایمر هم اعلام نمود: احتمالا تصادفی نیست که اجداد اولیه ما در چنین دره کافتی فعالی از نظر زمین شناسی زندگی می کردند. این دره بارندگی را در دریاچه ها جمع می کرد، آب شیرین را فراهم می کرد و حیوانات را جذب می کرد و نقش یک دالان مهاجرت طبیعی به طول هزاران کیلومتر را داشت. بعلاوه آتشفشان ها مواد خارق العاده ای را برای ساخت ابزارهای سنگی فراهم می کردند و هر از گاهی که فوران های بزرگ چهره منطقه را تغییر می دادند، ناچار می شدیم مهارت های شناختی خود را توسعه دهیم.

پروفسور کریستین لین (Christine Lane) رییس آزمایشگاه آذرآوار کمبریج (Cambridge Tephra Laboratory) هم گفت: رویکرد تحقیقی ما حداقل سن نوی را برای انسان های خردمند در شرق آفریقا نشان می دهد اما چالش همچنان ارائه سقف، یعنی حداکثر سن برای پیدایش آن هاست که به طور گسترده ای تصور می گردد در این منطقه رخ داده است. این امکان وجود دارد که یافته ها و مطالعات نو، عمر گونه های ما را حتی بیشتر از گذشته افزایش دهد.

به گفته ویدال لایه های خاکستر زیادی وجود دارد که دانشمندان می کوشند با فوران های شکاف اتیوپی و رسوبات خاکستر دیگر سازندهای رسوبی مرتبط نمایند و امیدوارند با گذشت زمان بتوانند سن فسیل های دیگر در این منطقه را با دقت بیشتری مشخص نمایند.

عکس کاور: بازسازی جمجمه انسان یافت شده در منطقه اومو کیبیش آفریقا در موزه تمدن سیاهان داکار

Credit: GuillaumeG

منبع: SciTechDaily