بیماری های خون؛ اختلال گلبول های سفید و قرمز، پلاسما و پلاکت
به گزارش کنفرانس هکا، مجله قرمز: بیماریهای خون اختلالاتی هستند که نشانه وجود مسئله ای در سلولهای گلبول قرمز و سفید یا سلولهای کوچکتر همچون پلاکت هستند که برای تشکیل لخته خون لازم است.
هر سه نوع سلول در مغز استخوان تشکیل می گردد که بافت نرمی درون استخوانهای شماست. گلبولهای قرمز اکسیژن را به اندامهای بدن و بافتها انتقال می دهند.
گلبولهای سفید خون به بدن شما برای مبارزه با عفونتها یاری می نمایند. پلاکت به لخته شدن خون یاری می نماید. اختلالات سلولهای خونی شکل گیری و وظایف یک یا چند نوع سلول خونی را تخریب می نماید.
علائم بیماریهای خون چیست؟
علائم بسته به نوع اختلال خونی فرق دارد.
علائم شایع اختلالات گلبولهای قرمز عبارتند از:
- خستگی
- تنگی نفس
- مشکل تمرکز ناشی از کمبود اکسیژن در مغز
- تند شدن ضربان
علائم شایع اختلالات گلبول سفید عبارتند از:
- عفونتهای مزمن
- خستگی
- کاهش وزن بدون دلیل
- ضعف یا احساس ناخوشی کلی
علائم شایع اختلالات پلاکت عبارتند از:
- زخمها یا بریدگی خوب نمی شوند یا به کندی خوب می شوند
- خونی که پس از جراحت یا بریدگی لخته نمی گردد
- پوستی که به آسانی کبود می گردد
- خونریزی بدون دلیل یا خونریزی لثه
چندین نوع بیماریهای خون وجود دارد که می توانند به شدت بر سلامت کلی بدن اثر بگذارند.
انواع بیماریهای خون مربوط به گلبولهای قرمز
اختلالات گلبولهای قرمز خون بر گلبولهای قرمز بدن اثر می گذارد. اینها سلولهایی در بدن هستند که اکسیژن را از ریه ها به سایر نقاط بدن حمل می نمایند. انواع این اختلالات وجود دارند که می تواند هم بر بچه ها و هم بزرگسالان اثر بگذارند.
کم خونی
کم خونی یک نوع اختلال گلبول قرمز خون است. کمبود ماده معدنی آهن در خون معمولا موجب این اختلال می گردد.
بدن شما برای ساختن پروتئین هموگلوبین نیازمند آهن است که به گلبولهای قرمز یاری می نماید تا اکسیژن را از ریه ها به سایر نقاط بدن حمل نمایند. چند نوع کم خونی وجود دارد.
کم خونی فقر آهن:
کم خونی فقر آهن موقعی بوجود می آید که بدن آهن کافی ندارد. ممکن است احساس خستگی یا تنگی نفس کنید چون گلبولهای قرمز اکسیژن کافی را از ریه ها حمل نمی نمایند. مکمل آهن معمولا این نوع کم خونی را برطرف می نماید.کم خونی خطرناک:
کم خونی مهلک یک بیماری خود ایمنی است که بدن طی آن قادر به جذب مقادیر کافی ویتامین B12 نیست. این منجر به کمبود تعداد گلبولهای قرمز می گردد. این بیماریهای خون مهلک به معنای خطرناک نام دارد چون قبلا به دلیل غیر قابل درمان و کشنده بودن از این کلمه استفاده می شد اما امروزه تزریق ویتامین B12 معمولا این نوع کم خونی را برطرف می نماید.کم خونی آپلاستیک:
کم خونی آپلاستیک نادر است اما بیمرای جدی است که طی آن مغز استخوان ساختن سلولهای خونی کافی را انجام نمی دهد. این بیماری ناگهانی یا به کندی و در هر سنی بوجود می آید. می تواند موجب خستگی شما گردد و قادر به مبارزه با عفونتها یا کنترل خونریزی نباشید.کم خونی همولیتیک خود ایمن:
کم خونی هولیتیک خود ایمن (AHA) موجب می گردد سیستم ایمنی سلولهای خونی را سریعتر از میزانی که جایگزین آنها می گردد، تخریب کند. این باعث می گردد که بدن گلبولهای قرمز کمتری داشته باشد. این منجر به کمبود گلبولهای قرمز خون می گردد.کم خونی سلول داسی شکل:
کم خونی سلول داسی شکل (SCA) یک نوع کم خونی که همانطور که از نامش پیداست گلبول قرمز به شکل غیر معمول داسی شکل در می آید. به دلیل جهش ژنتیک، گلبولهای قرمز افراد مبتلا به کم خونی داسی شکل حاوی ملکولکهای هموگلوبین غیر طبیعی هستند که آنها را سفت و داسی شکل می نماید. این گلبولهای قرمز داسی شکل نمی توانند همچون اکسیژن را به میزان گلبول قرمز طبیعی انتقال دهند. بعلاوه ممکن است داخل رگهای خونی گیر نموده، جریان خون به اندامها را مسدود نمایندتالاسمی
تالاسمی یک گروه از اختلالات خونی ارثی است. این اختلالات بوسیله جهشهای ژنتیک ایجاد می شوند که از فراوری طبیعی هموگلوبین جلوگیری می نمایند.
وقتی که گلبولهای قرمز خون هموگلوبین کافی نداشته باشند، اکسیژن به همه بخشهای بدن نمی رسد. اندامها نیز نمی توانند وظایف خود را به درستی انجام دهند. این اختلالات منجر به موارد زیر می گردد:
- تغییر شکل استخوان
- بزرگی طحال
- مسائل قلب
- تاخیر در رشد بچه ها
پلی ستمی ورا
پلی ستمی ورا یک نوع سرطان خون است که بوسیله جهش ژنتیکی ایجاد می گردد. در صورت وجود پلی ستمی ورا، مغز استخوان میزان زیادی گلبول قرمز می سازد.
این موجب غلظت خون و کندی جریان آن شده و به این ترتیب خطر لخته شدن خون را افزایش می دهد که می تواند موجب حمله قلبی یا سکته گردد. هیچ درمان شناخته شده ای وجود ندارد. درمان آن شامل فلبوتومی یا برداشتن خون از رگها و دارو است.
انواع بیماریهای خون گلبولهای سفید
گلبولهای سفید (لکوسیت) به دفاع بدن در برابر عفونت و عوامل خارجی یاری می نمایند. اختلالات گلبولهای سفید می تواند بر پاسخ ایمنی بدن و قابلیت مبارزه با عفونت، اثر بگذارد. این اختلالات هم بزرگسالان و هم بچه ها را مبتلا می نمایند.
لنفوم
لنفوم سرطان خونی ست که در سیستم لنفی بدن بوجود می آید. گلبولهای سفید تغییر یافته و خارج از کنترل رشد می نمایند. لنفوم هوچکین و غیر هوچکین دو نوع اصلی لنفوم هستند.
لوسمی
لوسمی سرطان خونی ست که گلبولهای سفید خون بدخیم در داخل مغز استخوان بزرگ می شوند. لوسمی ممکن است حاد یا مزمن باشد. لوسمی مزمن به آرامی پیشرفت می نماید.
سندرم میلوپلاستیک
سندرم میلوپلاستیک (MDS) بیماری مربوط به گلبولهای سفید در مغز استخوان است. بدن سلولهای نابالغ زیادی فراوری می نماید که بلاست نامیده می شوند. این بلاستها تکثیر می شوند و سلولهای بالغ سالم را تشکیل می دهند. سندرم میلوپلاستی ممکن است به آرامی یا خیلی سریع پیشرفت کند. گاهی اوقات به لوسمی منجر می گردد.
انواع بیماریهای خون پلاکتها
پلاکتهای خون به هنگام بریدگی یا هر نوع زخم دیگری نخستین جوابگو هستند. آنها در محل زخم تجمع پیدا می نمایند، یک سد اولیه درست می نمایند تا خونریزی قطع گردد. اگر اختلال پلاکت بوجود آید، خون یکی از سه شرایط غیر عادی را خواهد داشت:
کافی نبودن پلاکتها
کم بودن تعداد پلاکتها خطرناک است چون حتی یک زخم کوچک هم موجب از دست دادن خون گردد.
زیاد بودن پلاکتها
اگر پلاکت زیادی در خون وجود داشته باشد، لخته های خون تشکیل می گردد و یک رگ مهم را مسدود می نماید که موجب سکته یا حمله قلبی می گردد.
پلاکتها به درستی لخته نمی شوند
گاهی اوقات پلاکتهای تغییر شکل یافته نمی توانند به سلولهای خونی دیگر یا دیواره عروق بچسبد. و بنابراین به درستی لخته نمی شوند. این امر می تواند منجر به از دست دادن خون تا حد خطرناک گردد.
اختلالات پلاکت ژنتیکی هستند یعنی ارثی هستند. برخی از این اختلالات خونی عبارتند از:
بیماری خونی فون ویلبراند
بیماری فون ویلبراند شایعترین اختلال خونریزی ارثی است. این بیماری بخاطر کمبود پروتئینی به نام فاکتور فون ویلبراند (VWF) ایجاد می گردد که به لخته شدن خون یاری می نماید.
هموفیلی
هموفیلی یک اختلال لخته خون مشهور است. این بیماری تقریبا همواره در مردان بوجود می آید. جدی ترین مشکل هموفیلی خونریزی شدید و مداوم است.
این خونریزی می تواند داخل یا خارج بدن باشد. خونریزی می تواند بدون هیچ دلیل خاصی آغاز گردد.
درمان شامل استفاده از هورمونی به نام دسموپرسین برای نوع خفیف A است که می تواند آزاد شدن بیشتر فاکتور لخته خون را تقویت کند و تزریق خون یا پلاسما برای نوع B و C است.
ترومبوسیتمی اولیه
ترومبوسیتمی اولیه یک اختلال نادر است که می تواند منجر به افزایش لخته خون گردد. این بیماری فرد را در معرض خطر سکته یا حمله قلبی قرار می دهد. این اختلال به هنگامی رخ می دهد که مغز استخوان پلاکت زیادی را فراوری کند.
اختلالات عملکرد پلاکت اکتسابی
داروهای خاص و برخی از بیماریها نیز می توانند بر عملکرد پلاکت اثر بگذارند. توجه داشته باشید که باید همه داروهایتان را با پزشکتان هماهنگ کنید حتی داروهای بدون نسخه که خودتان خریداری می کنید.
موسسه کانادایی هموفیلی هشدار می دهد که داروهای متداول زیر ممکن است بر پلاکتها اثر بگذارند بخصوص اگر به مدت طولانی مصرف شوند.
- آسپرین
- داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی
- برخی از آنتی بیوتیکها
- رقیق نماینده خون
- داروی افسردگی
- داروی بیهوشی
- آنتی هیستامین
بیماریهای خون در پلاسما
انواع مختلفی بیماریهای خونی هستند که بر سلولهای پلاسما اثر می گذارند، نوعی گلبول سفید که در بدن پادتن می سازد. این سلولها برای قابلیت بدن شما برای مبارزه با عفونت و بیماری خیلی مهم هستند.
میلومای سلول پلاسما
میلومای سلول پلاسما یک نوع سرطان خون نادر است که در سلولهای پلاسما در مغز استخوان بوجود می آید.
سلولهای پلاسمای بد خیم در مغز استخوان تجمع پیدا می نمایند و تومورهایی به نام پلاسماسیتوماز را تشکیل می دهند که معمولا در استخوانهایی همچون مهره، لگن یا ران هستند. این سلولهای غیر عادی پلاسما پادتنهای غیر عادی به نام پروتئینهای مونوکلونال را فراوری می نمایند.
این پروتئینها در مغز استخوان تجمع پیدا کرد، پروتئینهای سالم را در بر می گیرند. این امر می تواند منجر به غلیظ شدن خون و صدمه به کلیه گردد. دلیل میلومای سلول پلاسما ناشناخته است.
بیماریهای خون چگونه تشخیص داده می شوند؟
پزشک ممکن است چند تست را تجویز کند از جمله آزمایش کامل خون (CBC) تا ببینید چه میزان از هر نوع سلول خونی را دارید.
پزشک یک نمونه برداری مغز استخوان را تجویز می نماید تا متوجه هر نوع سلول غیر عادی در مغز استخوان گردد. این کار شامل برداشتن میزانی کمی از مغز استخوان برای آزمایش است.
گزینه های درمانی برای بیماریهای خون چیست؟
درمان بیمار بستگی به دلیل بیماری، سن و شرایط کلی سلامت دارد. پزشک ممکن است از ترکیبی از درمانها استفاده کند تا به برطرف اختلال خونی یاری کند.
دارو
برخی از گزینه های دارویی از جمله داروهایی همچون نپلات (رومیپلوستیم) مغز استخوان را برای فراوری پلاکت بیشتر در خصوص اختلال پلاکت، تحریک می نماید.
در خصوص بیماریهای خون مربوط به گلبولهای سفید، آنتی بیوتیکها می توانند به مبارزه با عفونت یاری نمایند. مکملهای غذایی همچون آهن و ویتامین B9 یا B12 می توانند یاری خونی ناشی از کمبود مواد مغذی را درمان می نماید.
ویتامین B9 فولات نیز نام دارد و ویتامین B12 نیز به عنوان کوبالامین شناخته می گردد.
جراحی
پیوند مغز استخوان ممکن است مغز صدمه دیده را جایگزین یا ترمیم کند.
این شامل انتقال سلولهای بنیادی، از یک اهدا نماینده به بدن بیمار است تا مغز استخوان آغاز به فراوری سلولهای طبیعی کند. انتقال خون یکی دیگر از گزینه هایی ست که به بیمار یاری می نماید سلولهای خون از دست رفته یا آسیب دیده را جایگزین کند. در طی انتقال خون، خون سالم از یک اهدا نماینده دریافت می گردد.
هر دو روش برای موفقیت نیازمند معیارهای خاصی هستند. اهدا نماینده مغز استخوان باید مطابق با مشخصات ژنتیکی بیمار باشند. انتقال خون نیز نیازمند یک اهدا نماینده با گروه خونی مطابق گروه خون بیمار دارد.
منظره درمان بیماریهای خون
انواع مختلف بیماریهای خون به این معنی است که در صورت ابتلای شما به یکی از این بیماریها ممکن است بیماری شما با شخص دیگر متفات باشد.
تشخیص و درمان اولیه برترین راه برای داشتن زندگی سالم و زندگی کامل با وجود داشتن اختلال خونی است. عوارض جانبی مختلف درمان بستگی به فرد دارد. در خصوص روشهای درمان تحقیق کنید و با پزشکتان صحبت کنید تا برترین روش درمانی را پیدا کنید.
یافتن یک گروه مشاوره و پشتیبانی برای مقابله شما با استرس بوجود آمده ناشی از بیماریهای خون برای شما سودمند خواهد بود.
پ
منبع: برترین ها