آیا بیرون گذاشتن پتو در هوای سرد، واقعاً به خواب بهتر یاری می نماید؟
به گزارش کنفرانس هکا، در بعضی کشورها، در سرمای زمستان، گاهی از پنجرهٔ خانه ها پتویی آویزان شده همسایه دیده می گردد که در باد سرد تکان می خورد. برای خیلی ها این صحنه عجیب است، اما در کشورهای شمالی مانند نروژ و سوئد، چنین کاری یک رسم قدیمی و آشناست. این مردم باور دارند اگر لحاف و پتو را چند ساعت در هوای سرد بگذارند، الیاف آن تازه می گردد، بوی ماندگی یا نا از بین می رود و خواب شبانه آرام تر خواهد بود.
این عادت ساده در سال های اخیر به لطف شبکه های اجتماعی به یک ترفند خواب دنیای تبدیل شده است. هزاران نفر در تیک تاک از تأثیر مثبت آن گفته اند و ادعا می نمایند که هوای تازه پتو باعث می شود حس راحتی و آرامش بیشتری هنگام خواب داشته باشند.
اما آیا واقعاً علم هم چنین چیزی را تأیید می نماید؟ آیا سرما و هوای آزاد می توانند میکروب ها را از بین ببرند یا فقط باعث احساس تمیزی می شوند؟ در ادامه، از نگاه علمی و فیزیولوژیک آنالیز می کنیم که بیرون گذاشتن پتو در هوای سرد چه تأثیری دارد و تا چه اندازه مفید یا بی اثر است.
یک رسم قدیمی در سرزمین های سرد
در جزایر سوالبارد، جایی میان نروژ و قطب شمال، بیرون گذاشتن پتو در فضای باز بخشی از زندگی روزمره است. سسیلیا بلومدال (Cecilia Blomdahl)، یکی از چهره های محبوب تیک تاک، می گوید این کار را از مادرش یاد گرفته و تقریباً همهٔ خانواده ها در اسکاندیناوی آن را انجام می دهند. هدف، به گفتهٔ او، بیرون بردن رطوبت شبانه و دادن حس تازگی به رخت خواب است.
در هوای خشک و سرد شمال اروپا، این کار واقعاً می تواند مؤثر باشد. وقتی الیاف پتو در معرض هوای آزاد قرار می گیرند، رطوبت درونشان تبخیر می شود و بافت پارچه سبک تر و خنک تر می شود. اما روان شناسان خواب می گویند که اثر آرامش بخش آن بیش از آنکه جسمی باشد، فکری است. انسان با بوی تازگی و حس تمیزی ارتباط مثبتی دارد و همین می تواند کیفیت خواب را بهتر کند.
علم در پشت این عادت
از نظر علمی، بدن انسان در طول خواب حدود نیم تا یک لیتر عرق از خود دفع می نماید. این رطوبت در الیاف پتو و لحاف باقی می ماند، به ویژه اگر جنس آن از پر یا پلی استر باشد. وقتی این بافت ها مرطوب شوند، هم گرمای خود را از دست می دهند و هم محیط مناسبی برای رشد مایت ها و باکتری های کوچک فراهم می نمایند.
رابرت لنکستر-گی (Robert Lancaster-Gaye)، هم بنیان گذار شرکت فراوری کالای خواب تیل لاو لاکچری (Tielle Love Luxury)، می گوید: برای اینکه پتو بتواند نقش عایق حرارتی خود را حفظ کند باید خشک بماند. اگر درونش رطوبت جمع شود، نه تنها نمی تواند درست شما را گرم کند، بلکه ممکن است باعث بوی بد یا رشد میکروارگانیسم ها شود.
در چنین شرایطی، بیرون گذاشتن پتو در هوای سرد و خشک می تواند تا حدی مفید باشد، چون بخار آب را از میان الیاف خارج می نماید. با این حال، نتیجهٔ این کار به دما و اندازه رطوبت محیط بستگی دارد. در منطقه ها مرطوب یا هنگام بارندگی، الیاف به جای خشک شدن، ممکن است رطوبت بیشتری جذب نمایند.
آیا سرما و نور خورشید باکتری ها را می کشند؟
خیلی ها تصور می نمایند که سرمای هوا یا نور مستقیم خورشید می تواند باکتری ها و مایت ها را از بین ببرد، اما یافته های علمی چنین چیزی را تأیید نمی نمایند.
آشلی ماتسوکا کیدر (Ashley Matsuka Kidder)، کارشناس لباس شویی، شرح می دهد که سرمای هوا فقط تعداد محدودی از مایت ها را کم می نماید ولی آن ها را نابود نمی سازد. دکتر ارمغان رحمان منصور (Armaghan-e-Rehman Mansoor)، متخصص بیماری های عفونی دانشگاه کنتاکی، نیز می گوید: بیشتر باکتری ها در دمای انجماد زنده می مانند، فقط فعالیتشان متوقف می شود. حتی در آزمایشگاه ها برای نگهداری باکتری ها از انجماد استفاده می شود.
وقتی پتو دوباره به محیط گرم خانه بازمی شود، این باکتری ها و مایت ها به سرعت فعال می شوند و به زندگی معمول خود، یعنی تغذیه از چربی و پوست انسان، ادامه می دهند.
در خصوص نور خورشید هم شرایط مشابه است. فقط نوع خاصی از پرتو فرابنفش (UV-C) خاصیت ضدباکتری دارد، اما تقریباً همهٔ این پرتوها قبل از رسیدن به زمین به وسیله جو فیلتر می شوند. بنابراین، آفتاب زمستانی به هیچ وجه نمی تواند نقش ضدعفونی نمایندهٔ واقعی داشته باشد.
آلرژی و گرده ها: جنبهٔ پنهان ماجرا
اگرچه این عادت بیشتر در زمستان انجام می شود، اما در فصل های دیگر می تواند دردسرساز باشد. دکتر النا سالاگین (Elena Salagean)، مشاور آلرژی در کلینیک Holistic Allergy، هشدار می دهد: در روزهایی که اندازه گردهٔ گیاهان در هوا زیاد است، بیرون گذاشتن پتو باعث جذب ذرات گرده و ورود آن ها به اتاق خواب می شود.
الیاف طبیعی مانند پنبه، گرده را به راحتی به خود جذب می نمایند و وقتی پتو دوباره روی تخت پهن شود، ذرات ریز در هوا پخش می شوند و ممکن است باعث عطسه، خارش یا تشدید تب یونجه شوند. بنابراین اگر در منطقه ای با گرده یا آلودگی زیاد زندگی می کنید، بهتر است فقط پنجره را باز بگذارید تا هوا عوض شود، نه اینکه پتو را مستقیماً بیرون بیاویزید.
برترین روش برای تمیز نگه داشتن پتو
به گفتهٔ متخصصان، شستن پتو و ملحفه با آب داغ همچنان مؤثرترین راه برای از بین بردن میکروب ها و مایت ها است. بر اساس داده های مؤسسهٔ Bed Bugs Experts، مایت ها و تخم هایشان در دمای حدود 45 درجه سانتی گراد (113 فارنهایت) از بین می روند. خشک کن برقی (Dryer) نیز اگر روی دمای بالا تنظیم شود، در حدود نیم ساعت این فرآیند را کامل می نماید.
بنابراین بیرون گذاشتن پتو در هوای سرد بیشتر برای تهویه و کاهش رطوبت مفید است، نه برای ضدعفونی واقعی. این کار می تواند احساس تمیزی و آرامش فکری ایجاد کند، اما جای شست وشوی منظم و استفاده از حرارت بالا را نمی گیرد.
خلاصه
بیرون گذاشتن پتو در هوای سرد عادتی است که از کشورهای اسکاندیناوی شروع شده و حالا در بسیاری از نقاط دنیا انجام می شود. این کار می تواند بخشی از رطوبت محبوس در الیاف پتو را کاهش دهد و حس تازگی ایجاد کند، به ویژه اگر هوا خشک و تمیز باشد.
اما از نظر علمی، سرما یا نور خورشید نمی توانند باکتری ها و مایت ها را به طور کامل از بین ببرند. بیشتر باکتری ها در دمای پایین فقط غیرفعال می شوند و پس از بازگشت به گرما دوباره فعال خواهند شد. بعلاوه احتمال جذب گردهٔ گیاهان یا ذرات آلرژی زا وجود دارد.
بنابراین، این روش شاید از نظر روانی برای داشتن خوابی آرام مؤثر باشد، اما از نظر بهداشتی جایگزین شست وشوی منظم با آب داغ و خشک کن حرارتی نیست. بیرون گذاشتن پتو را می توان نوعی تهویهٔ طبیعی دانست، نه ضدعفونی واقعی.
❓سؤالات رایج دربارهٔ بیرون گذاشتن پتو در هوای سرد
1. آیا بیرون گذاشتن پتو در سرما باکتری ها را از بین می برد؟
خیر، سرما بیشتر باکتری ها را نمی کشد بلکه آن ها را موقتاً غیرفعال می نماید. با بازگشت پتو به محیط گرم، فعالیت میکروب ها از سر گرفته می شود.
2. آیا این کار می تواند باعث خواب بهتر شود؟
ممکن است به صورت روانی مفید باشد، چون حس تازگی و نظم در رخت خواب برای فکر آرامش بخش است. اما از نظر فیزیولوژیک، تأثیر مستقیمی بر کیفیت خواب ندارد.
3. چه زمانی بیرون گذاشتن پتو مؤثرتر است؟
در هوای خشک و سرد، تبخیر رطوبت از الیاف سریع تر انجام می شود و احتمال جذب ذرات معلق کمتر است. در هوای مرطوب یا بارانی بهتر است انجام نشود.
4. آیا نور خورشید پتو را ضدعفونی می نماید؟
پرتو UV نوع C خاصیت ضدباکتری دارد، اما این طول موج به زمین نمی رسد. بنابراین نور خورشید به تنهایی برای ضدعفونی مؤثر نیست.
5. خطر آلرژی در این روش چیست؟
اگر پتو در فضای باز و در زمان وجود گرده یا آلودگی هوا آویزان شود، ممکن است ذرات گرده روی آن بنشینند و هنگام خواب وارد دستگاه تنفسی شوند.
6. برترین روش برای تمیز نگه داشتن پتو چیست؟
شست وشو با آب داغ (بیش از 45 درجه سانتی گراد) و خشک کردن با حرارت بالا هنوز مؤثرترین راه برای از بین بردن باکتری ها، مایت ها و بوی نامطبوع است.