زراعت پنبه و کلزا روی ماه، چگونه آینده بشر را شکل می دهد؟ - کنفرانس هکا

غزال زیاری: در ژانویه 2019 با فرود سطح نشین چانگ ای 4 (Change 4) روی سطح ماه، محموله ای هیجان انگیز به تنها قمر کره زمین رسید که خبر از ماجراجویی جدیدی در فضا می داد: این محموله شامل دانه های چهار گونه گیاهی بود که محققان قصد داشتند تا آن ها را در سطح ماه رشد و پرورش دهند.

جوانه زدن یک دانه پنبه در آن موقع، توجه زیادی را به خود جلب کرد، اما نکته مهم تر از جوانه زدن، رشد گیاه است. اگر گیاهانی که در سطح ماه رشد می نمایند، کمتر از سطح زمین محصول بدهند یا ضعیف تر و شنماینده تر باشند، بشر با مشکل بزرگی در پیشرفت فضایی خود روبرو خواهد بود.

با گذشت بیش از چهار سال، حالا نتایج مهمی از این آزمایش منتشر شده است. از قرار معلوم به رغم تمام موانع پیش رو در ماه و مریخ، ممکن است پرورش مواد غذایی تنها مشکل موجود نباشد و باید این را در نظر داشت که همه این آنالیز ها در روزهای ابتدایی اش است.

موانع پیش رو چیست؟

گفتنی است که Change 4 در مأموریتش سعی نکرد تا دانه ها را در خاک قمری رشد دهد. آزمایش های مختلف حکایت از آن دارند که این کار گرچه ممکن و شدنی است ولی بسیار سخت خواهد بود. هدف از انجام این آزمایش، آنالیز این موضوع بود که آیا محیط ریزگرانشی و تشعشعات زیاد در سطح ماه برای رشد گیاهان مشکل ساز خواهد شد یا خیر.

تأکید اصلی این آزمایش روی آنالیز جاذبه و گرانش ماه قرار داشت؛ چراکه درهرصورت اگر تابش خورشید بدون فیلتر اتمسفر به گیاهان آسیب برساند، همواره می توان راهکارهایی برای حل این مشکل یافت؛ ولی تغییر نیروی رو به پائین گرانش، چالش به مراتب بزرگ تری به نظر می رسد.

خوشبختانه گویا احتیاجی به مداخله این چنینی وجود ندارد و حتی این گرانش کم، ممکن است در جبران بعضی مسائل دیگر که فراتر از مسائل روی کره زمین هستند، به یاری دانشمندان بیاید.

ساخت شرایط ماه روی زمین

در ژوئن سال 2023، نتیجه اولین مقایسه گیاهان روی سطح ماه با گیاهان روی زمین به وسیله تیمی از دانشگاه چونگ کینگ منتشر شد و جزئیات بیشتری دراین باره در دسترس نهاده شد. در شرایطی که Change 4 کار خود را در ماه انجام می داد، نویسندگان مقاله، دانه هایی را مشابه آنچه به ماه فرستاده بودند، در یک آزمایشگاه در شرایطی مشابه، در خاکی یکسان و دما، رطوبت و فشار هوایی مشابه با ماه کاشتند.

دریکی از این مقالات در این رابطه می خوانیم: ما کشف کردیم که گرانش یک ششم g در ماه، باعث افزایش سرعت جوانه زنی بذرها می گردد. (جاذبه در سطح ماه، 6 برابر ضعیف تر از شتاب جاذبه در سطح زمین است).

برخلاف گزارش های منتشره در آن موقع، تنها یکی از دانه های پنبه روی سطح ماه جوانه زد و در دانه های دیگر خبری از جوانه نبود؛ ولی در آزمایشگاه روی سطح زمین، گیاهان کلزا و دانه های پنبه هم جوانه زدند.

بزرگ ترین تهدید برای نهال های جوانه زده در سطح ماه، شب های طولانی ماه بود که حدود 9 روز زمینی بعد از فرود Change 4 شروع شد. دمای ماه به 52- سانتی گراد کاهش یافت و از همین رو دمای محیط آزمایشگاهی روی زمین هم کاهش یافت تا با شرایط طبیعی ماه مطابقت داشته باشد و حدود 18 روز زمینی، خبری از گرما نبود.

در کمال تعجب، نهال جوانه زده روی سطح ماه، همچنان سبز و صاف بود تا اینکه نور و گرما دوباره به سطح ماه بازگشت؛ اما در همین زمان، نهال های داخل آزمایشگاه سطح زمین، مرده بودند و به رنگ زرد و سیاه در آمده بودند؛ اما نهال رشد نموده در سطح ماه، از دومین روز قمری هم جان سالم به در برد، هرچند که روند رشدش متوقف شد و محققان علت این اتفاق را کمبود اکسیژن در محفظه اش می دانند.

محققان به این شک کردند که گرانش پایین ماه باعث ایجاد مقاومت در بعضی از گیاهان قطبی در برابر یخ زدگی شده؛ اما متأسفانه نهال پنبه در شب دوم قمری مرد و در طول پنج روز قمری هیچ کدام از بذرهای دیگر جوانه نزدند.

نویسندگان علت جوانه نزدن سه گونه گیاهی دیگر را به خاطر نهاده شدن آن ها در دمایی بالاتر از دمای مناسب این گیاهان در پنج روز اول می دانند.

در کنار موانع موجود باید این را در نظر داشت که کشاورزی در ماه مزایای متعددی دارد و مشابه با کشاورزی زیر آب، عاری از آفات و علف های هرز خواهد بود و درنتیجه احتیاجی به مواد شیمیایی برای کنترل این آفات وجود نخواهد داشت.

آزمایش های اجرا شده در ایستگاه فضایی بین المللی حکایت از آن دارد که گیاهان برای رشد و حتی میوه دادن به جاذبه احتیاج چندانی ندارند. بااین حال، این گیاهان از هر لحاظ دیگری در شرایط بهینه هستند. این واقعیت که پنبه در جاذبه کم ماه، توانایی غلبه بر سرما را دارد، کشفی است که قطعاً بسیار ارزشمند خواهد بود.

توانایی کشت وکار در پایگاه های مریخ، حتی مهم تر از کشت وکار در ماه خواهد بود. چراکه حمل ونقل مواد غذییا از سطح کره زمین به ماه گرچه هزینه زیادی خواهد داشت ولی شدنی است؛ اما حمل غذا به مریخ به مراتب سخت تر و چالش برانگیزتر خواهد بود. با در نظر داشتن اینکه گرانش مریخ تقریباً دو برابر گرانش ماه است، می توان امید داشت که کاشت گیاهان در مریخ هم شرایط مشابهی داشته باشد.

منبع: iflscience

5454